| تاریخ ارسال: 1399/11/13 |
به گزارش روابط عمومی مؤسسه مطالعات فرهنگی و اجتماعی در این نشست برخط (آنلاین) که ۱۷ دی ماه با همکاری معاونت پژوهش و فناوری وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و مرکز نشر دانشگاهی برگزار شد، دکتر محبوبه تقی‌زاده، عضو هیأت علمی دانشگاه علم و صنعت ایران و مدرس آموزش الکترونیکی در خصوص حوزه‌های مختلف تحقیقاتی در زمینه یاددهی و یادگیری ترکیبی و الکترونیکی سخنرانی کرد.
دکتر تقی‌زاده در ابتدای این نشست به معرفی فهرستی از نشریات علمی پژوهشی بین المللی و تبیین روش‌های مختلف جمع آوری داده در پژوهش‌های این حوزه از قبیل پرسشنامه، مصاحبه، مشاهده، سؤالات باز و بحث گروهی پرداخت و در ادامه حوزه های تحقیقاتی یادگیری ترکیبی که تلفیقی از یادگیری الکترونیکی و آموزش حضوری است را تشریح کرد: خودتنظیمی، خودمختاری یادگیرنده (پذیرفتن مسئولیت بیشتر در یادگیری)، همکاری دانشجویان با یکدیگر، برخورداری از دانش پایه کامپیوتر و اعتماد به نفس در استفاده از کامپیوتر در سطح پیشرفته، پشتیبانی خانواده و جامعه، دسترسی به منابع و محتوای آنلاین، در دسترس بودن رایانه و امکانات ارتباطی آنلاین، محتوای مناسب و سرعت مناسب اینترنت که فعالیت در کلاس آنلاین را تسریع می‌کند، بهره مندی از حمایت چهره به چهره و جلسات حضوری با امکان بحث کلاسی- که این جلسات ممکن است فقط در ابتدا، وسط یا پایان دوره یا به صورت متناوب در هر ماه یا به صورت‌های دیگر تشکیل شوند- از اصول و الزامات یادگیری ترکیبی است.
وی افزود: از متغیرهای مهم دیگر، انگیزه فراگیران و میزان رضایت آنها است که استاد می‌تواند با مشارکت دادن یادگیرندگان، دادن بازخورد به موقع، تبیین مناسب مطالب، ارائه محتوای درسی روزآمد، کافی و آسان (برای درک)، اختصاص زمان کافی برای ارائه مطالب، استفاده از فناوری مناسب، برگزاری کلاس حضوری و بحث و بررسی پیرامون محتوای ارائه شده آنلاین به افزایش رضایت یادگیرندگان کمک کند.
خانم دکتر تقی زاده خاطرنشان کرد: طی پژوهشی که گروهی از دانشجویان دوره کارشناسی ارشد مورد بررسی قرار گرفتند، از بین متغیرهای مختلف مؤثر بر رضایت دانشجویان، کیفیت تدریس بیشترین تأثیر را دررضایتمندی دانشجویان نسبت به دوره آموزشی داشت. این یافته اهمیت آموزش معلمان آنلاین در جهت افزایش دانش، مهارت‌ها و استراتژی‌های لازم برای آموزش آنلاین را نشان می‌دهد.
وی در بخش بعدی سخنرانی خود تاکید کرد در جلسات آنلاین، نحوه خوشامدگویی و شخصیت مثبت استاد، بازخورد سریع و ایجاد ارتباط بین اطلاعات قبلی و جدید یادگیرندگان در بالا بردن سطح یادگیری دانشجویان مؤثر است و در ادامه به بحث حوزه های پژوهش در یادگیری الکترونیکی پرداخت و اظهار داشت عوامل مختلفی طی آموزش آنلاین می‌تواند یادگیرندگان را دچار اضطراب کند: کیفیت نامناسب اینترنت، محدودیت زمانی و این که دانشجو امکان تعامل و پرسیدن سریع سؤالات خود را نداشته باشد، عدم راهنمایی کافی فراگیرندگان در مورد چگونگی انجام فعالیت‌های کلاسی و تکالیف، ترس از قضاوت شدن توسط دیگران و عدم توانایی در حل مشکلات فنی حین کلاس از جمله عوامل استرس‌زا در فرایند یادگیری آنلاین است.
حوزه پژوهش دیگر راهبردها و سبک یادگیری آنلاین بود که وی در عین حال خاطرنشان کرد که یادگیرندگان با توجه به راهبردهای بهینه یادگیری و تمهیداتی که برای مواجهه با شرایط استرس‌زا می‌اندیشند مثل یاداشت برداشتن، تعیین اهداف کوتاه مدت و بلند مدت، آماده کردن سؤالات قبل از پیوستن به کلاس آنلاین و کمک گرفتن از مربی یا همکلاسی‌ها می‌توانند سطح یادگیری خود را افزایش دهند.
دکتر تقی زاده تصریح کرد: معلمان آنلاین هم برای آموزش مؤثرتر نیاز به کسب مهارت‌های جدید و سواد فنی دارند. طبعاً استراتژی‌های مدیریت کلاس سنتی چندان در کلاس‌های آنلاین قابل استفاده نیست و در ادامه حوزه های پژوهش در زمینه مدیریت کلاس آنلاین را تشریح کردند از جمله آماده سازی فراگیران برای فرایند یادگیری، مدیریت یادگیری همزمان و غیرهمزمان، برنامه ریزی و سازماندهی وظایف و فعالیت‌ها، توانایی تعامل با فراگیران و ارتقای تعامل بین آنها، مدیریت مواد و مطالب، مدیریت رفتارهای یادگیرندگان و ایجاد نظم و انضباط، ارزیابی و سنجش و مدیریت زمان.
وی در ادامه به پژوهش در زمینه برخی رفتارهای نادرست در محیط آنلاین اشاره کرد و گفت: افرادی هستند که علاقمندند بیش از حد با دیگران تعامل داشته باشند و برخی برعکس، علاقه‌ای به تعامل در کلاس آنلاین ندارند که هر دو جزو رفتارهای نادرست است. ارتباطات بی‌ربط، تقلب در امتحانات و شیوه‌های نادرست در انجام تکالیف (کمک گرفتن غیرمجاز از دیگران) و پرخاشگری نسبت به استاد و همکلاسی‌ها از دیگر سوء رفتارها در محیط یادگیری آنلاین است.
دکتر تقی زاده درباره عوامل مؤثر در رضایت یادگیرندگان از یادگیری آنلاین نیز مطالبی بیان کرد که شامل اقدامات و فعالیت‌هایی هستند که می‌توان برای افزایش رضایت دانشجویان در یادگیری از طریق اینترنت انجام داد مثلاً شناسایی پیش بینی کننده‌های رضایت مثل انگیزه، آمادگی الکترونیکی و موانع یادگیری. نتایج تحلیل رگرسیون چندگانه‌ای که انجام داده‌ایم هم نشان داده که انگیزه، فاکتوری تعیین کننده‌تر از میزان آمادگی و موانع در سطح رضایت یادگیرندگان است. البته لازم است که مربیان آنلاین مشکلات آموزشی دانشجویان را حل کنند تا آنها را برای آموزش آنلاین آماده کنند.
عضو هیات علمی دانشگاه علم و صنعت ایران در ادامه نیازهای آموزشی دانشجویان آنلاین، عوامل مؤثر در رضایت از یادگیری آنلاین، آمادگی الکترونیکی، موانع یادگیری آنلاین، انگیزه یادگیری آنلاین، خودکارآمدی اینترنتی، یادگیری خودگردان، عوامل مؤثر در موفقیت یادگیرندگان آنلاین، ویژگی‌های فراگیران آنلاین موفق، نتیجه یادگیری آنلاین، مقایسه روش آموزش چهره به چهره و آنلاین و ارزیابی دوره آنلاین را از جمله زمینه‌های پژوهشی مهم در حوزه یادگیری آنلاین عنوان کرد. وی گفت: از دیگر زمینه‌های پژوهش، وب سایتها، اپلیکیشن‌ها، بازی‌ها و ابزارهای تکنولوژیکی هستند که برای آموزش آنلاین کودکان استفاده می‌شوند.
دکتر تقی زاده، کلاس معکوس (Flipped Instruction) را از مدل‌های جدید یادگیری مورد توجه در دنیا عنوان کرد و گفت: کلاس معکوس از مدل‌های رایج یادگیری ترکیبی (Blended learning) است. یادگیری ترکیبی که به عنوان یک مدل جدید از یادگیری ظهور کرده ترکیبی از آموزش چهره به چهره و یادگیری مبتنی بر وب است و یک محیط یادگیری و همکاری را برای یادگیری فراهم می‌کند. در کلاس معکوس جای آموزش و انجام تکالیف عوض می‌شود یعنی یادگیرندگان مطالب درسی را خارج از کلاس در قالب ویدئو و … فرا می گیرند و در کلاس درس به انجام تکالیف می‌پردازند. از آنجا که محتواهای درسی جدید قبل از کلاس به فراگیران داده می‌شود آنها می‌توانند مطالب را با سرعت و سهولت بیشتر یاد بگیرند. رضایتمندی، اعتماد به نفس، خودتنظیمی، تعامل و انگیزه فراگیرندگان متغییرهایی هستند که می توان در کلاس معکوس مورد پژوهش قرار داد.
وی درادامه حوزه های پژوهش در زمینه تدریس آنلاین را تشریح کرد و گفت: یک حوزه پژوهش بررسی کیفیت و ویژگی های مدرسان آنلاین و نقش های آنهاست که باید پذیرای روش‌های جدید آموزش باشد، تجربه آموزش آنلاین را داشته باشد، عمق تمرین و تدریس داشته باشد، علاقمند به تدریس بوده و سطح انرژی بالایی داشته باشد. انعطاف پذیری داشته باشد، سازمان یافته باشد، همدل باشد، شوخ طبعی داشته باشد، ارتباط دهنده خوبی باشد و مهارت حل مسأله را داشته باشد.
دکتر تقی زاده در ادامه حوزه پژوهش در زمینه چالش‌های تدریس آنلاین را ذکر کرد و گفت: عدم وجود زبان بدن و سایر سرنخ‌های ارتباطی غیرکلامی، اتصال اینترنت کند، عدم تجربه قبلی آموزش الکترونیکی، عدم آشنایی با چگونگی ایفای نقش خود به عنوان یک معلم آنلاین، عدم دریافت آموزش برای آموزش دوره های آنلاین، دانش ضعیف معلم از لحاظ مهارت‌های آموزش آنلاین، بی‌انگیزگی دانشجویان برای برقراری ارتباط در دوره‌های آنلاین، مشکل ارائه بازخورد به دانشجویان، نگرانی بابت تجهیزات از جمله ناکافی بودن نرم افزار و سخت افزار از چالش‌ها و موانع دوره‌های آموزشی آنلاین است.
وی با اشاره به این که یک مدرس آنلاین علاوه بر نقش پداگوژیکال و حرفه‌ای، نقش‌های اداری، اجتماعی، ارزیابی، فنی و پژوهشی هم برعهده دارد به تبیین پژوهش در زمینه مدل محتوایی- پداگوژیکی و فناورانه (TPACK) آموزش آنلاین پرداخت و گفت: این مدل ادغامی از دانش تکنیکال (TK)، دانش پداگوژیکال (PK) و دانش محتوایی (CK) با فناوری اطلاعات و ارتباطات(ICT) است.
دکتر تقی زاده در بخش سوم سخنرانی خود به پژوهش در زمینه ی چارچوب نظری اجتماع کاوشگر (Community of Inquiry) پرداخت. چارچوبی که توسط گریسن و همکاران بر مبنای عامل حضور و برای کمک به شناسایی عناصر ویژه‌ای که نقش کاتالیزور را در یک تجربه آموزشی موفق برعهده دارند توسعه داده‌اند.
وی با نقل قولی از گریسون و اندرسون که آینده آموزش را یادگیری الکترونیکی و چشم اندازی مبتنی بر درک عمیق از پتانسیل‌های آن دانسته‌اند اظهار داشت: آموزش الکترونیکی در حال متحول کردن حوزه یاددهی و یادگیری در آموزش عالی هستند و در زمان چنین تغییرات اساسی، تحول موفق هم به توسعه استراتژیک هم به آشنایی با مبانی نظری و مفهومی بستگی دارد.
دکتر تقی زاده تصریح کرد: اجتماع کاوشگر (Community of Inquiry) چارچوبی برای ایجاد محیط‌های یادگیری آنلاین مؤثر است. این چارچوب مبتنی بر سه اصل حضور اجتماعی، حضور آموزشی و حضور شناختی است که می تواند مورد پژوهش قرار گیرد. از آنجا که آموزش الکترونیکی در محیطی صورت می‌گیرد که یادگیرنده می‌تواند احساس تنهایی کند، این که معلم بتواند حس حضور اجتماعی را در یادگیرندگان ایجاد کند بسیار اهمیت دارد. خیلی مهم است که هر یادگیرنده‌ای حس کند به در کلاس آنلاین پذیرفته شده است و جزئی از یک اجتماع یادگیرنده است و در واقع این حضور اجتماعی بیشترین نقش را در رضایت یادگیرندگان دارد.
وی با بیان این که می‌توان این چارچوب آموزشی را براساس نظرات اساتید ویادگیرنده های ایرانی لوکولایز کرد، به تبیین حوزه پژوهش در زمینه شاخص های این مدل پرداخت و شاخص ها را تشریح کرد: ابراز احساسات از طریق بزرگنمایی- به منظور تأکید- یا استفاده از شکلک‌ها (اموجی‌ها) و روش‌های دیگر، خودافشایی و بیان جزئیاتی از زندگی یا تجربیات در کلاس آنلاین، استفاده از طنز، فراهم کردن امکان سؤال پرسیدن راحت یادگیرندگان در قالب نوشتاری یا صوتی، این که معلم تک تک فراگیرندگان را در محیط آنلاین با اسم خطاب قرار بدهد، این که یادگیرندگان این فرصت را داشته باشند که با نظرات دیگران موافقت یا مخالفت کنند، استفاده از اصطلاحات دلنشین برای تعارف و احوال پرسی و تشویق یادگیرندگان و همچنین برای خداحافظی در آخر کلاس و فراهم کردن امکان کار گروهی در کلاس از جمله شاخص هایی است که با استفاده از آنها در کلاس آنلاین می‌توان وجه اجتماعی حضور در کلاس را تقویت کرد.
وی گفت: حضور آموزشی یادگیرندگان هم با راه‌هایی مثل معرفی ابزارها، اهداف و روش آموزش، ارائه سیلابس درسی و دستورالعمل‌های کلاس و دوره در جلسه اول، کمک به دانشجویان برای یاد گرفتن و تمرین رفتارهای درست در کلاس مجازی، به رسمیت شناختن حق اظهار نظر و موافقت یا مخالفت دانشجویان با موضوعات دوره، بیان واضح زمان‌های مهم و چارچوب زمانی فعالیت‌های آموزشی از جلسه اول، تقدیر از دانشجویانی که در کلاس اظهارنظر یا سؤال می‌کنند- که البته معمولاً نیازمند این است که کلاس بیشتر از ۲۵ دانشجو نداشته باشد -، ترغیب دانشجویان به شرکت در بحث‌ها، فشرده‌سازی (خلاصه سازی) مطالب، استفاده از منابع متنوع درسی، مرور مطالب جلسه قبل در شروع کلاس و جمع بندی مطالب در پایان هر جلسه، توانایی استاد در کمک به رفع مشکلات تکنیکال دانشجویان حین کلاس و تشخیص و رفع برداشت های غلطی که ممکن است یادگیرندگان از مطالب عنوان شده در جلسه آنلاین داشته باشند، محقق می‌شود.
دکتر تقی زاده با بیان این که حضور شناختی قلب هر تجربه آموزشی است اظهار داشت: فرایند یادگیری چهارسطح دارد که در بعضی کلاس‌ها فقط سطح پایینی محقق می‌شود و در صورت مهارت بالای مدرس و فراهم بودن شرایط لازم می‌توان به سطوح بالاتر رسید. اگر ابهاماتی که یادگیرندگان دارند در همان جلسه شناسایی و رفع شود سطح اول یادگیری محقق شده است. در سطح دوم تبادل اطلاعات، واگرایی، ارائه پیشنهادها و طوفان فکری میسر می شود.
وی افزود: در سطح سوم، ارتباط دادن ایده‌ها، استفاده از ایده‌های جدید، ارائه راه حل‌ها و تجزیه و تحلیل مباحث درسی محقق می‌شود و بالاترین سطح یادگیری زمانی حاصل می‌شود که مدرس تمام مباحث را با رویکرد کاربردی آموزش دهد و اجازه آزمون و تفکر نقادانه را به یادگیرندگان بدهد.
دکتر تقی زاده در پایان با اشاره به تحقیقات زیادی که در زمینه راهکارهای ارتقای سطح یادگیری فراگیران انجام شده اظهار داشت: تعریف پروژه خوب خصوصاً پروژه‌های تحلیلی که باعث بحث در کلاس می شود، طرح سؤالات تحلیلی و کاربردی در جلسه و ارائه سیلابس جدید و مدیریت مؤثر کلاس در سطح بالای یادگیری مؤثر است. طبیعی است که اگر سیلابس درسی قدیمی و منابع هم قدیمی باشند یادگیری خوبی صورت نمی‌گیرد و طبعاً شیوه‌های سنتی آموزش هم در کلاس‌های الکترونیکی جواب نمی‌دهد.
دفعات مشاهده: 800 بار |
دفعات چاپ: 336 بار |
دفعات ارسال به دیگران: 0 بار |
0 نظر
