| تاریخ ارسال: 1402/7/29 |
متن سخنرانی دکتر رضا غلامی در هجدهمین نشست از سلسله عصرانه‌های علوم انسانی ویژه بررسی اندیشه‌های پروفسور محمد لگن هاوزن، ۲۶ مهرماه ۱۴۰۲، تالار فارابی، پژوهشگاه مطالعات فرهنگی، اجتماعی و تمدنی
بسم الله الرحمن الرحیم
خدمت سروران ارجمند، اساتید و محققان گرامی عرض سلام و خوش آمد دارم. مایلم به ویژه از پروفسور لگن هاوزن به خاطر قبول این دعوت سپاسگزاری کنم.
برای من و همکارانم در پژوهشگاه مطالعات فرهنگی، اجتماعی و تمدنی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری مایه بسی خوشبختی است که امشب میزبان پروفسور محمد لگن هاوزن و همسر گرامی‌شان سرکار خانم دکتر جواندل باشیم. از استادان گرامی جناب آقای دکتر محسن جوادی و جناب آقای دکتر نصیری و برادر گرامی جناب آقای عبداللهی نیز به خاطر قبول دعوت پژوهشگاه جهت سخنرانی در این نشست وزین، بسیار متشکرم. من قصد سخنرانی طولانی ندارم و فقط از باب عرض احترام و ادب، چند دقیقه ای مصدع اوقات می‌شوم.
انقلاب اسلامی در شرایطی به پیروزی رسید که نه فقط ابهامات، سؤالات و شبهات علیه آن در سراسر جهان فراوان بود بلکه هنوز پایه‌های فکری آن در همه ابعاد روشن نشده بود.
برای جوانان دانشگاهی که در ایران و در متن انقلاب و فضای پرشور آن حضور داشتند و با لمس انبوهی از شواهد عینی به حقانیت انقلاب اسلامی ایمان آورده بودند، پیوستن به جریان پرخروش انقلاب و حتی فداکاری در جهت پیروزی آن دشوار نبود. اما برای جوانان دانشگاهی ایرانیِ خارج از کشور علی‌الخصوص جوانان دانشگاهی غیر ایرانی که از یک سو، تجربه زیسته‌ای از ایران و جریان تاریخی ضد استعماری و ضد استبدادی ایران از جنبش تحریم تنباکو تا نهضت مشروطه، از جنبش صنعت ملی شدن نفت تا شروع و تداوم ثمربخش نهضت امام‌خمینی از سال ۱۳۴۲ تا ۱۳۵۷ نداشتند و از طرف دیگر، هنوز به عمق تفکرات اسلامی اعم از فلسفی، کلامی، اخلاقی و فقهی که پشتیبان جریان انقلاب بود اشراف کافی و عمیق پیدا نکرده بودند، پیوستن به انقلاب اسلامی کار ساده‌ای قلمداد نمی‌شد.
البته پیوستن جوانان دانشگاهی غیر ایرانی به جریان انقلاب اسلامی از یک مزیت بزرگ برخوردار بود و آن، امکان فاصله‌گیری آنان از جزئیات جریان انقلاب و درک کلیت انقلاب بود، چیزی که بررسی و اثبات عقلانیت حرکت انقلاب را فارغ از پیش فرض‌ها یا افتادن در دام عواطف و احساسات، برایشان تسهیل می‌ساخت.
مزیت دیگر پیوستن جوانان دانشگاهی به حرکت انقلاب اسلامی، مواجهه صریح تر با انواع ابهامات، سؤالات و شبهاتی بود که حول اندیشه‌های اسلامی به ویژه اسلام شیعی قرار داشت. اندیشه‌های اسلامی در عصر بروز انواع ایسم‌های غربی به ویژه باز بودن چتر جذاب مارکسیسم بر سر اکثر حرکت‌های انقلابی در جهان، باید تمایز و برتری خود را نشان می‌داد. در این میان، برای یک جوان دانشگاهی غیر ایرانی، نادیده انگاشتن این ابهامات و پرسش‌ها و گذر از آنها میسر نبود و به طور طبیعی، شرایط داغ فکری، او را به سمت مواجهه با آنها فرامی‌خواند. این مواجهه عقلانی، می‌توانست یا مثبت و موید حقانیت انقلاب باشد و یا فکر و باور جوان دانشگاهی غیر ایرانی را نسبت به حقانیت حرکت انقلاب متزلزل کند.
به نظر می‌رسد ایمان پروفسور لگن هاوزن به جریان انقلاب و پیش از آن، باور او به پایه‌های تفکر عقلانیِ اسلامی و فراتر از آن، پشت کردن به منافع و امکانات رفاهی و موقعیت‌های دانشگاهی جذاب موجود در ایالات متحده و مهاجرت شجاعانه ایشان به ایران، یک واقعه مهم و الهام بخش محسوب می‌شد که شاید تاکنون کمتر مورد تامل عمیق قرار گرفته است. پروفسور لگن هاوزن یک جوان دانشگاهی معمولی نبود بلکه ایشان در زمان مهاجرت به ایران، خود استاد دانشگاه تگزاس جنوبی و صاحب نظر فلسفی برجسته دانشگاهی محسوب می‌شد که مهاجرت او به ایران یک نشانه مهم نسبت به حقانیت انقلاب اسلامی و پیام‌های جهانی جذاب انقلاب قلمداد می‌شد.
با حضور و اقامت پروفسور لگن هاوزن در ایران، ایشان خیلی زود به عضوی مهم و تاثیرگذار از خانواده جامعه علمی و فلسفی ایران خصوصاً حوزه علمیه قم تبدیل شد؛ عضوی که علاوه بر بهره‌گیری از اعماق علوم اسلامی و تکمیل گام به گام دایره شناخت خود از اسلام شیعی در ابعاد و اضلاع گوناگون، نقش بسیار ممتازی در تعلیم و نقد دقیق و عالمانه نظریه‌های فلسفی معاصر غرب در ایران داشتند.
ممکن است تعلیم نظریه‌های غربی آنطور که هست نه آنطور که در ترجمه‌ها یا تدریس‌های بعضا مغلوط به ایران منعکس شده در کشورمان از سوی بزرگانی چون مرحوم پروفسور هانری کربن سابقه داشته باشد اما به نظر می‌رسد نقش اصلی تر پروفسور لگن هاوزن را می‌بایست در نقد اندیشه‌ها و نظریه‌های فلسفی مدرن و سپس تطبیق آن با اندیشه‌ها و نظریه‌های اسلامی در نظر داشت، گامی که پروفسور هانری کربن نیز با تفاوت‌هایی توفیقات مهمی در آن داشت.
یکی از مختصات شوق‌انگیز اسلام که بسیاری از جستجوگران حقیقت را مجذوب خود می‌کند، تعالیم عرفانیِ لذت‌بخشی است که معنای تازه و مسیر نامنتهایی را پیش روی حیات آدمی قرار می‌دهد و آثار و سلوک شخصی پروفسور لگن هاوزن نشان می‌دهد، ایشان وابستگی خاصی به جهان عرفانی اسلام دارند و از پروفسور لگن هاورزن یک فیلسوف معناگرا ساخته است.
یکی از ویژگی‌های دیگر پروفسور محمد لگن هاوزن، واکاوی عمیق اندیشه اسلامی و تلاش او برای نقادی، تکمیل و تقویت تفکر فلسفی و عقلانی اسلام است. این ویژگی در اندیشه پروفسور لگن هاوزن، چیزی است که می‌توان آنرا در فصل سوم عمر علمی ایشان بیشتر مشاهده کرد.
به نظر می‌رسد، در شرایطی که ما نیازمند بازسازی و تقویت عقلانیت اسلامی و رفع کاستی‌ها، ضعف‌ها و پیرایه‌های آن در دو ساحت تئوریک و عملی هستیم، نقادی‌های علمی و آزادانه، و یا نظریات نو و مبتکرانه پروفسور لگن هاوزن می‌تواند مسیر بازسازی و تقویت عقلانیت اسلامی را هموار کند.
در این سال‌ها، حضور دراز مدت و صمیمی و اثربخش پروفسور لگن هاوزن در ایران برای طلاب، دانشجویان و فضلای حوزه و دانشگاه، حقیقتاً یک نعمت بزرگ بوده و هست. برقراری کلاس‌های درسِ ممتاز و پرمایه پروفسور لگن هاوزن که از جهت علمی جزو بالاترین ترازها قرار دارد، همواره مایه دلگرمی و مباهات بوده است.
دکتر لگن هاوزن جدای از تدریس‌های فراوان، تربیت شاگردان دانشمند و همچنین سخنرانی‌های علمی با کیفیتِ پرشمار در نشست‌های تخصصی، آثار علمی گرانسنگی نیز در دوران اقامت خود در ایران داشته اند که هر یک به سهم خود نقش برجسته‌ای در بسط و تعمیق دانش و معرفت فلسفی داشته است. از مسائل معاصر اندیشه اسلامی، تا اسلام و پلورالیسم دینی، از روح: نگاهی تطبیقی، تا ادله وجود خدا: مفهوم، ساختار و ارتباط، از ذات و خصوصیات: گفتگوی سنت‌های مسیحی و اسلامی، تا عیسی از نگاه قرآن و احادیث شیعه و نیز دستورات فلسفی.
علاوه بر شخصیت علمی برجسته و اثر بخش پروفسور لگن هاوزن، نمی توان نسبت به شخصیت اخلاقی و معنوی ایشان و کرامت، متانت و سعه صدر دکتر لگن هاوزن که مطمئنا الگویی درخشان برای ماست، سخن نگفت. پروفسور لگن هاوزن در طول سال‌های حضور پربرکت خود در ایران، نماد یک شخصیت علمی اخلاق‌مدار، متواضع و صادق بوده‌اند که جامعه علمی ایران همواره به ایشان به عنوان عضوی مهم از خود افتخار کرده است.
در پایان عرایضم، امیدوارم امکان بهره‌گیری مضاعف از سرمایه علمی و معنوی این دانشمند و متفکر گرانمایه برای همه ما - چه در دانشگاه و چه در حوزه- بیش از پیش فراهم شود. تصور من این است که به ویژه دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی علوم انسانی در ایران هنوز آنچنان که شایسته است از برکات علمی پروفسور لگن هاوزن بهره برداری نکرده اند. امیدوارم در آینده نزدیک، هم شاهد آثار علمی تازه، و هم کلاس‌هایی در موضوعات جدید از پروفسور لگن هاوزن در تهران باشیم. برای ایشان صمیمانه آرزوی سلامتی و توفیقات روز افزون دارم.
والسلام علیکم و رحمه الله
بسم الله الرحمن الرحیم
خدمت سروران ارجمند، اساتید و محققان گرامی عرض سلام و خوش آمد دارم. مایلم به ویژه از پروفسور لگن هاوزن به خاطر قبول این دعوت سپاسگزاری کنم.
برای من و همکارانم در پژوهشگاه مطالعات فرهنگی، اجتماعی و تمدنی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری مایه بسی خوشبختی است که امشب میزبان پروفسور محمد لگن هاوزن و همسر گرامی‌شان سرکار خانم دکتر جواندل باشیم. از استادان گرامی جناب آقای دکتر محسن جوادی و جناب آقای دکتر نصیری و برادر گرامی جناب آقای عبداللهی نیز به خاطر قبول دعوت پژوهشگاه جهت سخنرانی در این نشست وزین، بسیار متشکرم. من قصد سخنرانی طولانی ندارم و فقط از باب عرض احترام و ادب، چند دقیقه ای مصدع اوقات می‌شوم.
انقلاب اسلامی در شرایطی به پیروزی رسید که نه فقط ابهامات، سؤالات و شبهات علیه آن در سراسر جهان فراوان بود بلکه هنوز پایه‌های فکری آن در همه ابعاد روشن نشده بود.
برای جوانان دانشگاهی که در ایران و در متن انقلاب و فضای پرشور آن حضور داشتند و با لمس انبوهی از شواهد عینی به حقانیت انقلاب اسلامی ایمان آورده بودند، پیوستن به جریان پرخروش انقلاب و حتی فداکاری در جهت پیروزی آن دشوار نبود. اما برای جوانان دانشگاهی ایرانیِ خارج از کشور علی‌الخصوص جوانان دانشگاهی غیر ایرانی که از یک سو، تجربه زیسته‌ای از ایران و جریان تاریخی ضد استعماری و ضد استبدادی ایران از جنبش تحریم تنباکو تا نهضت مشروطه، از جنبش صنعت ملی شدن نفت تا شروع و تداوم ثمربخش نهضت امام‌خمینی از سال ۱۳۴۲ تا ۱۳۵۷ نداشتند و از طرف دیگر، هنوز به عمق تفکرات اسلامی اعم از فلسفی، کلامی، اخلاقی و فقهی که پشتیبان جریان انقلاب بود اشراف کافی و عمیق پیدا نکرده بودند، پیوستن به انقلاب اسلامی کار ساده‌ای قلمداد نمی‌شد.
البته پیوستن جوانان دانشگاهی غیر ایرانی به جریان انقلاب اسلامی از یک مزیت بزرگ برخوردار بود و آن، امکان فاصله‌گیری آنان از جزئیات جریان انقلاب و درک کلیت انقلاب بود، چیزی که بررسی و اثبات عقلانیت حرکت انقلاب را فارغ از پیش فرض‌ها یا افتادن در دام عواطف و احساسات، برایشان تسهیل می‌ساخت.
مزیت دیگر پیوستن جوانان دانشگاهی به حرکت انقلاب اسلامی، مواجهه صریح تر با انواع ابهامات، سؤالات و شبهاتی بود که حول اندیشه‌های اسلامی به ویژه اسلام شیعی قرار داشت. اندیشه‌های اسلامی در عصر بروز انواع ایسم‌های غربی به ویژه باز بودن چتر جذاب مارکسیسم بر سر اکثر حرکت‌های انقلابی در جهان، باید تمایز و برتری خود را نشان می‌داد. در این میان، برای یک جوان دانشگاهی غیر ایرانی، نادیده انگاشتن این ابهامات و پرسش‌ها و گذر از آنها میسر نبود و به طور طبیعی، شرایط داغ فکری، او را به سمت مواجهه با آنها فرامی‌خواند. این مواجهه عقلانی، می‌توانست یا مثبت و موید حقانیت انقلاب باشد و یا فکر و باور جوان دانشگاهی غیر ایرانی را نسبت به حقانیت حرکت انقلاب متزلزل کند.
به نظر می‌رسد ایمان پروفسور لگن هاوزن به جریان انقلاب و پیش از آن، باور او به پایه‌های تفکر عقلانیِ اسلامی و فراتر از آن، پشت کردن به منافع و امکانات رفاهی و موقعیت‌های دانشگاهی جذاب موجود در ایالات متحده و مهاجرت شجاعانه ایشان به ایران، یک واقعه مهم و الهام بخش محسوب می‌شد که شاید تاکنون کمتر مورد تامل عمیق قرار گرفته است. پروفسور لگن هاوزن یک جوان دانشگاهی معمولی نبود بلکه ایشان در زمان مهاجرت به ایران، خود استاد دانشگاه تگزاس جنوبی و صاحب نظر فلسفی برجسته دانشگاهی محسوب می‌شد که مهاجرت او به ایران یک نشانه مهم نسبت به حقانیت انقلاب اسلامی و پیام‌های جهانی جذاب انقلاب قلمداد می‌شد.
با حضور و اقامت پروفسور لگن هاوزن در ایران، ایشان خیلی زود به عضوی مهم و تاثیرگذار از خانواده جامعه علمی و فلسفی ایران خصوصاً حوزه علمیه قم تبدیل شد؛ عضوی که علاوه بر بهره‌گیری از اعماق علوم اسلامی و تکمیل گام به گام دایره شناخت خود از اسلام شیعی در ابعاد و اضلاع گوناگون، نقش بسیار ممتازی در تعلیم و نقد دقیق و عالمانه نظریه‌های فلسفی معاصر غرب در ایران داشتند.
ممکن است تعلیم نظریه‌های غربی آنطور که هست نه آنطور که در ترجمه‌ها یا تدریس‌های بعضا مغلوط به ایران منعکس شده در کشورمان از سوی بزرگانی چون مرحوم پروفسور هانری کربن سابقه داشته باشد اما به نظر می‌رسد نقش اصلی تر پروفسور لگن هاوزن را می‌بایست در نقد اندیشه‌ها و نظریه‌های فلسفی مدرن و سپس تطبیق آن با اندیشه‌ها و نظریه‌های اسلامی در نظر داشت، گامی که پروفسور هانری کربن نیز با تفاوت‌هایی توفیقات مهمی در آن داشت.
یکی از مختصات شوق‌انگیز اسلام که بسیاری از جستجوگران حقیقت را مجذوب خود می‌کند، تعالیم عرفانیِ لذت‌بخشی است که معنای تازه و مسیر نامنتهایی را پیش روی حیات آدمی قرار می‌دهد و آثار و سلوک شخصی پروفسور لگن هاوزن نشان می‌دهد، ایشان وابستگی خاصی به جهان عرفانی اسلام دارند و از پروفسور لگن هاورزن یک فیلسوف معناگرا ساخته است.
یکی از ویژگی‌های دیگر پروفسور محمد لگن هاوزن، واکاوی عمیق اندیشه اسلامی و تلاش او برای نقادی، تکمیل و تقویت تفکر فلسفی و عقلانی اسلام است. این ویژگی در اندیشه پروفسور لگن هاوزن، چیزی است که می‌توان آنرا در فصل سوم عمر علمی ایشان بیشتر مشاهده کرد.
به نظر می‌رسد، در شرایطی که ما نیازمند بازسازی و تقویت عقلانیت اسلامی و رفع کاستی‌ها، ضعف‌ها و پیرایه‌های آن در دو ساحت تئوریک و عملی هستیم، نقادی‌های علمی و آزادانه، و یا نظریات نو و مبتکرانه پروفسور لگن هاوزن می‌تواند مسیر بازسازی و تقویت عقلانیت اسلامی را هموار کند.
در این سال‌ها، حضور دراز مدت و صمیمی و اثربخش پروفسور لگن هاوزن در ایران برای طلاب، دانشجویان و فضلای حوزه و دانشگاه، حقیقتاً یک نعمت بزرگ بوده و هست. برقراری کلاس‌های درسِ ممتاز و پرمایه پروفسور لگن هاوزن که از جهت علمی جزو بالاترین ترازها قرار دارد، همواره مایه دلگرمی و مباهات بوده است.
دکتر لگن هاوزن جدای از تدریس‌های فراوان، تربیت شاگردان دانشمند و همچنین سخنرانی‌های علمی با کیفیتِ پرشمار در نشست‌های تخصصی، آثار علمی گرانسنگی نیز در دوران اقامت خود در ایران داشته اند که هر یک به سهم خود نقش برجسته‌ای در بسط و تعمیق دانش و معرفت فلسفی داشته است. از مسائل معاصر اندیشه اسلامی، تا اسلام و پلورالیسم دینی، از روح: نگاهی تطبیقی، تا ادله وجود خدا: مفهوم، ساختار و ارتباط، از ذات و خصوصیات: گفتگوی سنت‌های مسیحی و اسلامی، تا عیسی از نگاه قرآن و احادیث شیعه و نیز دستورات فلسفی.
علاوه بر شخصیت علمی برجسته و اثر بخش پروفسور لگن هاوزن، نمی توان نسبت به شخصیت اخلاقی و معنوی ایشان و کرامت، متانت و سعه صدر دکتر لگن هاوزن که مطمئنا الگویی درخشان برای ماست، سخن نگفت. پروفسور لگن هاوزن در طول سال‌های حضور پربرکت خود در ایران، نماد یک شخصیت علمی اخلاق‌مدار، متواضع و صادق بوده‌اند که جامعه علمی ایران همواره به ایشان به عنوان عضوی مهم از خود افتخار کرده است.
در پایان عرایضم، امیدوارم امکان بهره‌گیری مضاعف از سرمایه علمی و معنوی این دانشمند و متفکر گرانمایه برای همه ما - چه در دانشگاه و چه در حوزه- بیش از پیش فراهم شود. تصور من این است که به ویژه دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی علوم انسانی در ایران هنوز آنچنان که شایسته است از برکات علمی پروفسور لگن هاوزن بهره برداری نکرده اند. امیدوارم در آینده نزدیک، هم شاهد آثار علمی تازه، و هم کلاس‌هایی در موضوعات جدید از پروفسور لگن هاوزن در تهران باشیم. برای ایشان صمیمانه آرزوی سلامتی و توفیقات روز افزون دارم.
والسلام علیکم و رحمه الله
دفعات مشاهده: 221 بار |
دفعات چاپ: 65 بار |
دفعات ارسال به دیگران: 0 بار |
0 نظر
آخرین مطالب سایت