دکتر رضا ماحوزی، دبیر علمی نخستین کنگره جهانی “فارابی و فرهنگ و تمدن اسلامی” گفت: علاقمندان برای شرکت می توانند چکیده مقالات خود را تا پایان مردادماه ۱۴۰۱ و اصل مقالات را تا پایان آذر ماه به ایمیل کنگره به آدرس farabicongressiscs.ac.ir ارسال کنند.

رضا ماحوزی دبیر علمی نخستین کنگره جهانی “فارابی و فرهنگ و تمدن اسلامی” در نشست خبری این کنگره با اشاره به اینکه این کنگره به اهتمام مؤسسه مطالعات فرهنگی و اجتماعی و دبیرخانه جشنواره بین المللی فارابی برگزار خواهد شد، گفت: فارابی یکی از چهره‌های درخشان عقلانیت و خرد بشری است که در تمدن اسلامی بالیده و پرچم دار گفتگوهای بینافرهنگی و صلح خردمندان و حکیمان و همچنین پایه گذار دانشی مسئله محور در جهان اسلام به نام حکمت اسلامی است.

وی ادامه داد: اهمیت فارابی برای ما نه صرفا از وجه تاریخی و تمدنی که خود بسیار ارزشمند است بلکه بیش از آن، به لحاظ مضامین و سخن ها و درس‌هایی است که می‌تواند برای جهان معاصر داشته باشد. فارابی نظریه منسجم سیاسی و اجتماعی خود را در متن نظریه‌ای بزرگتر و منسجم تر مابعدالطبیعی که در برگیرنده شئون انسان شناختی، جهان شناختی و خداشناختی است مطرح کرده است.

ماحوزی تصریح کرد: تز سیاسی و اجتماعی او نه یک تز تک بعدی و حتی چند بعدی، بلکه تزی شبکه‌ای است که هر صاحب خرد و هر متفکر و متأملی، حین مطالعه و تعمق در باب آن می تواند روابط رفت و برگشتی آن با ده ها موضوع نزدیک و دور معرفتی و وجودی را بیابد و فهم کند. این سخن در باب دیگر نظریات وی در زبان شناسی، اخلاق، مدیریت، زیبایی و هنر، ریاضیات و هندسه و غیره نیز صادق است. این خصیصه، اندیشه های فارابی را به مثابه الگویی معرفتی و دانشی برمی‌آورد که برای دنیای معاصر بسیار آموزنده و حاوی مضامین جدی و قابل تأمل است.

وی اضافه کرد: ده‌ها و صدها موضوع تخصصی اما جدا جدا و پاره پاره حیات بشری که تحت عنوان علوم انسانی روزگار ما در دپارتمان ها و دانشکده ها و محافل آموزش عالی جهان بررسی می‌شوند، می‌توانند با الگوی فارابی وارد گفتگوهایی عمیق و جان‌دار شوند؛ درست همان‌گونه که خود فارابی با اقطاب و پیشینیان خویش در جای جای عالم با فرهنگ ها و زبان ها و دین های مختلف گفتگو کرده و خویشتن را در آثار و اندیشه ها و حیات عملی خود به مثابه فیلسوف گفتگو و فرهنگ و صلح معرفی کرده است.

ماحوزی با اشاره به برگزاری کنگره فارابی گفت: ما در اولین کنگره جهانی فارابی و فرهنگ و تمدن اسلامی، ضمن بازخوانی اندیشه های این حکیم وارسته و پرهیزکار در معنای راستین کلمه، تلاش داریم از عینک موضوعات و مسائل جهان معاصر، خاصه پرسش‌های مطرح در رشته های آکادمیک حوزه علوم انسانی، فارابی را به زمانه خویش آوریم و با او گفتگوهایی نغز و عالمانه داشته باشیم؛ گفتگوهایی که درواقع تحقق خواسته و منش شخص فارابی در متن حوزه تمدن خراسان و ایران فرهنگی است.

ماحوزی گفت: فارابی در متن تمدن گفتگومدار خراسانی نضج یافت و در همان تمدن بالید و رشد کرد. او فرزند راستین خراسان بزرگ و بارزترین نماد و شاخص فرهنگ خراسانی و پرچم دار گفتگوهای علمی و فرهنگی است. سفر وی از مرو تا مصر و به گفتگو درآوردن اندیشه‌های یونانی، مصری، ایرانی، هندی، بودایی، اسلامی و غیره، همان راهی است که امروزه ما باید در منش آکادمیک خویش موردنظر قرار دهیم؛ گفتگوهایی بین قدیم و جدید، گفتگوهایی میان رشته‌ای و گفتگوهایی صلح‌محور و فرهنگ دوست و خردپرور.

دبیر علمی کنگره جهانی فارابی با دعوت از تمامی فارابی شناسان داخلی و خارجی برای همکاری در برگزاری این کنگره گفت: ما می خواهیم این افراد که بسیاری از آن ها در کمیته علمی کنگره همکاری خواهند داشت، ما را در تحقق اهداف و نیات فارابی حکیم که ما او را معلم ثانی گفتگو و خردمندی می‌شناسیم، یاری کنند و مقالات تحقیقی خود را با هدف تحقق نیات موردنظر این کنگره ارسال نمایند.

ماحوزی با اشاره به اهداف کنگره جهانی کنگره گفت: بازخوانی تطبیقی اندیشه های فلسفی و اجتماعی فارابی، برقرای پیوند آکادمیک بین فارابی شناسان جهان، احیای مواریث و اندیشه های فرهنگی و تمدنی پارسی- اسلامی و امکان‌سنجی میان‌رشته‌ای بررسی اندیشه های فارابی با علوم انسانی معاصر و مسائل روز اهداف کنگره را تشکیل می دهند.

وی در ادامه به معرفی کارگروه های علمی کنگره پرداخت و گفت: این کارگروه ها شامل فارابی و تاریخ فلسفه، مابعدالطبیعه و حکمت نظری، حکمت عملی، علوم و شاخه‌های آن، زبان و هویت، گفتگوهای فرهنگ‌ها، دین و هنر و فارابی و تمدن اسلامی می شوند.

ماحوزی با اشاره به مهلت ارسال چکیده و متن کامل مقالات به کنگره فارابی گفت: این کنگره با مشارکت دانشگاه ها و مراکز فارابی پژوه بین المللی در اسفندماه سال جاری برگزار شود و علاقمندان برای شرکت می توانند چکیده مقالات خود را تا پایان مردادماه ۱۴۰۱ و اصل مقالات را تا پایان آذر ماه به ایمیل کنگره به آدرس farabicongressiscs.ac.ir    ارسال کنند.

وی در پایان سخنانش با بیان اینکه نشست‌هایی تخصصی قبل از برگزاری کنگره برگزار خواهد شد، گفت: ما از ظرفیت‌های ۱۵ گروه بخش داخلی جشنواره بین المللی فارابی برای گفتگوهای آکادمیک تحت عنوان «فارابی و گفت وگوهای قدیم و جدید» استفاده خواهیم کرد.

حجت الاسلام والمسلمین حمید پارسانیا رئیس شورای علمی کنگره نیز در ادامه این نشست که به صورت آنلاین در آن حضور داشت، گفت: فارابی در جایگاه تاریخی و جغرافیایی مهمی قرار گرفته بود زیرا در دورانی که عقلانیت بشری با آنچه که در جهان اسلام در آغاز قرن سوم و چهارم نضج گرفته بود، حضور داشت. وی در بغداد اساتید بزرگی را دیده و علوم عقلی و نقلی و فلسفه را نزد آنها فرا گرفته بود. وی همچنین شاهد مناظرات علمی و معرفتی بین جریان های مختلف فکری بوده و ناظر بر آنها آثاری را خلق کرده است.

وی با اشاره به اینکه فارابی گزیده نویس است، افزود: برخی از آثار او نقاط عطفی را در تاریخ اندیشه ایجاد کرده است و نگاه جامعی به مدل های عقلانیت و نسبت های علوم با یکدیگر داشته است. وی هم به آیات و روایات و هم به میراث عقلی تاریخ بشریت نظر داشته است.

پارسانیا با بیان اینکه جهان اسلام امروز به شدت نیازمند وقوف به میراث تاریخی خود و افرادی مانند فارابی که در معرض مواجهه جریان های فکری مختلف بوده است، دارد، گفت: خصوصیت برجسته فارابی خلاقیت اوست ضمن اینکه معرفت علمی، عقل، عقلانیت، وحی و شهود را پاس می دارد و در نسبت این امور با معرفت عقلی نوآوری دارد.

وی متافیزیک و هستی شناسی را در قله معرفتی فارابی عنوان کرد و گفت: فارابی علاوه بر اینکه به جایگاه عقل و معرفت علمی توجه دارد اما فقه را خودِ علوم انسانی می داند. شجاعت و درایت و معرفت و تسلط او به حوزه های معرفتی موضوعاتی نیستند که بتوان از کنار آن به راحتی عبور کرد.

رئیس شورای علمی کنگره با بیان اینکه فارابی صرفا یک فرد نست بلکه در امتداد تاریخ اندیشه بشری و جهان اسلام قرار می گیرد،  گفت: امتداد فارابی در جریان فلسفی و عقلی جهان اسلام در ابن سینا، شیخ اشراق، صدرالمتالهین و علامه طباطبایی قابل مشاهده است.

وی فارابی را در جغرافیای جهان اسلام و ایران دارای جایگاه مهم و هویت بخش دانست و گفت: اگرچه به موازات فارابی جریان های فکری دیگری وجود داشته است اما امتزاج و جامعیتی که بین عقل و نقل در اندیشه فارابی وجود دارد، بین آنها نیست. فارابی در حوزه علوم اجتماعی و علوم انسانی ورود بسیاری دارد. او گزیده نویس است اما تفصیلی ترین آثار او در حوزه مسائل فرهنگی و اجتماعی مانند آرای اهل مدینه فاضله است.