| تاریخ ارسال: 1402/8/14 |
به گزارش روابط عمومی پژوهشگاه مطالعات فرهنگی، اجتماعی و تمدنی وزارت علوم سرپرست میز تخصصی «علم سنجی علوم انسانی» پژوهشگاه، علمسنجی علوم انسانی را مسئله‌ای بسیار بنیادین و خطیر می‌داند چراکه هم شیوۀ پژوهش‌ها در علوم انسانی را رقم می‌زند و هم ابزاری است که سیاست‌گذاران کلان علم در کشور با آن به ارزیابی دستاوردهای علوم انسانی می‌پردازند.
میز تخصصی علم سنجی علوم انسانی یکی از ۵ میز تخصصی است که در پژوهشگاه مطالعات فرهنگی، اجتماعی و تمدنی تعریف شده است. مهاجرت، هوش مصنوعی، زیست دانشجوئی و علوم شناختی چهار میز تخصصی دیگر پژوهشگاه مطالعات فرهنگی، اجتماعی و تمدنی هستند. مهم‌ترین وظایف میزهای تخصصی پژوهشگاه، رصد و ارزیابی مستمر وضعیت ساحت تخصصی ذی‌ربط، تعیین موضوعات و مسائل پژوهشی حائز اولویت، شناسایی و به فعلیت رساندن ظرفیت‌های پژوهشگاه برای فعالیت‌های علمی تحول‌آفرین، رایزنی برای اخذ سفارش‌های پژوهشی از دستگاه‌های مسئول، شناسایی محققان زبده، نظارت علمی بر حسن طراحی و اجرای پروژه‌های تحقیقی و نیز طراحی و برپایی نشست‌ها و همایش‌های تخصصی است.
دکتر علیرضا منجّمی؛ دانشیار گروه فلسفۀ علم و فناوری پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی و سرپرست میز تخصصی «علم سنجی علوم انسانی» در یادداشت ذیل ضرورت تشکیل، هدف کلان و چشم‌انداز میز تخصصی علم سنجی علوم انسانی را تشریح نموده است. وی فعالیت‌های این میز تخصصی را از یک سو پژوهش‌های بنیادین برای صورت‌بندی روا و مناسب برای علمسنجی و از سوی دیگر تأثیر بر سیاست‌گذاری‌های کلان در علمسنجی علوم انسانی در کشور می‌داند.
ضرورت تشکیل
ارزیابی پژوهش‌های حوزۀ علوم انسانی[i] یکی از مباحث مناقشه‌آمیز است. این مناقشه در ایران در رسانه‌ها بیشتر ذیل نمایۀ آی. اس. آی و مقاله‌نویسی مطرح شده است. درمجموع، در این مناقشه دو گروه را می‌توان از یکدیگر بازشناخت. گروهی بر این باورند که مقاله‌محوری و تأکید بر نمایۀ آی. اس. آی به کمی‌سازی پژوهش‌های علوم انسانی می‌انجامد که در نهایت به کیفیت پژوهش‌ها آسیب می‌زند. در مقابل، گروه دیگری معتقدند که شیوه‌های علمسنجی رایج، معیار قابل‌اعتماد و موثقی برای همه رشته‌هاست و علوم انسانی باید خود را با این آنها سازگار کند. به باور این گروه، بحران علمسنجی علوم انسانی نه از معیارها و شاخص‌ها علمسنجی، بلکه به شیوه پژوهش در علوم انسانی بازمی‌گردد.[ii] علمسنجی علوم انسانی هم شیوۀ پژوهش‌ها در علوم انسانی را رقم می‌زند و هم ابزاری است که سیاست‌گذاران کلان علم در کشور با آن به ارزیابی دستاوردهای علوم انسانی می‌پردازند از این رو مسئله‌ای بسیار بنیادین و خطیر است.
هدف کلان در میز تخصصی علمسنجی
از آنجا که مباحث مطرح شده در نقد علمسنجی علوم انسانی بیشتر جدلی و خطابی (رتوریک) است و چارچوب‌های نظری و معرفتی آن نامشخص و آشفته است، هدف اصلی در این میز تخصصی ارتقاء این مناقشه جدلی به سطح یک مسئلۀ معرفتی است تا از رهگذر آن بتوانیم آن را درست صورت‌بندی کنیم و فهم کنیم. تلاش برای یافتن هر راه‌حلی پس از برداشتن این گام‌ها میسر است. از این رو در فعالیت‌های این میز تخصصی از یک سو پژوهش‌های بنیادین برای صورت‌بندی روا و مناسب برای علمسنجی است و از سوی دیگر تأثیر بر سیاست‌گذاری‌های کلان در علمسنجی علوم انسانی در کشور است.
چشم‌انداز
به‌منظور تحقق اهداف ذکر شده، نیازمند همکاری و تعامل اصحاب علوم‌انسانی و متخصصان علمسنجی در فضایی میان‌رشته‌ای هستیم. کوشش خواهد شد تجربیات بین‌المللی این باره در قالب نشست‌هایی علمی طرح و مورد بحث قرار گیرد. در این راه، مشارکت صاحب‌نظران و پژوهشگران علمسنجی در کشور که به موضوع علمسنجی علوم انسانی التفات دارند، نقش برجسته‌ای خواهد داشت. از اصحاب علوم انسانی که دغدغۀ چنین مسئله‌ای را دارند در قالب بیان تجربیات زیستۀ خود در فرآیندهای ترفیع، ارتقاء، داوری و مسائلی از این دست و نیز در انجام پژوهش‌هایی برای درک بهتر معنای پژوهش اصیل در علوم انسانی و بازتاب آن در علمسنجی بهره گرفته خواهد شد.
میز علمسنجی در نظر دارد با برگزاری نشست‌های تخصصی، ایجاد شبکه نخبگانی، برگزاری همایش‌های ملی، انتشار کتاب، مقاله و سند سیاستی برای ارتقاء علمسنجی علوم انسانی گام‌های استوار و مهم بردارد. به یاری خداوند متعال، از این رهگذر مسیر‌های برای ایفا نقش علوم انسانی در پیشرفت کشور گشوده خواهد شد.
میز تخصصی علم سنجی علوم انسانی یکی از ۵ میز تخصصی است که در پژوهشگاه مطالعات فرهنگی، اجتماعی و تمدنی تعریف شده است. مهاجرت، هوش مصنوعی، زیست دانشجوئی و علوم شناختی چهار میز تخصصی دیگر پژوهشگاه مطالعات فرهنگی، اجتماعی و تمدنی هستند. مهم‌ترین وظایف میزهای تخصصی پژوهشگاه، رصد و ارزیابی مستمر وضعیت ساحت تخصصی ذی‌ربط، تعیین موضوعات و مسائل پژوهشی حائز اولویت، شناسایی و به فعلیت رساندن ظرفیت‌های پژوهشگاه برای فعالیت‌های علمی تحول‌آفرین، رایزنی برای اخذ سفارش‌های پژوهشی از دستگاه‌های مسئول، شناسایی محققان زبده، نظارت علمی بر حسن طراحی و اجرای پروژه‌های تحقیقی و نیز طراحی و برپایی نشست‌ها و همایش‌های تخصصی است.
دکتر علیرضا منجّمی؛ دانشیار گروه فلسفۀ علم و فناوری پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی و سرپرست میز تخصصی «علم سنجی علوم انسانی» در یادداشت ذیل ضرورت تشکیل، هدف کلان و چشم‌انداز میز تخصصی علم سنجی علوم انسانی را تشریح نموده است. وی فعالیت‌های این میز تخصصی را از یک سو پژوهش‌های بنیادین برای صورت‌بندی روا و مناسب برای علمسنجی و از سوی دیگر تأثیر بر سیاست‌گذاری‌های کلان در علمسنجی علوم انسانی در کشور می‌داند.
ضرورت تشکیل
ارزیابی پژوهش‌های حوزۀ علوم انسانی[i] یکی از مباحث مناقشه‌آمیز است. این مناقشه در ایران در رسانه‌ها بیشتر ذیل نمایۀ آی. اس. آی و مقاله‌نویسی مطرح شده است. درمجموع، در این مناقشه دو گروه را می‌توان از یکدیگر بازشناخت. گروهی بر این باورند که مقاله‌محوری و تأکید بر نمایۀ آی. اس. آی به کمی‌سازی پژوهش‌های علوم انسانی می‌انجامد که در نهایت به کیفیت پژوهش‌ها آسیب می‌زند. در مقابل، گروه دیگری معتقدند که شیوه‌های علمسنجی رایج، معیار قابل‌اعتماد و موثقی برای همه رشته‌هاست و علوم انسانی باید خود را با این آنها سازگار کند. به باور این گروه، بحران علمسنجی علوم انسانی نه از معیارها و شاخص‌ها علمسنجی، بلکه به شیوه پژوهش در علوم انسانی بازمی‌گردد.[ii] علمسنجی علوم انسانی هم شیوۀ پژوهش‌ها در علوم انسانی را رقم می‌زند و هم ابزاری است که سیاست‌گذاران کلان علم در کشور با آن به ارزیابی دستاوردهای علوم انسانی می‌پردازند از این رو مسئله‌ای بسیار بنیادین و خطیر است.
هدف کلان در میز تخصصی علمسنجی
از آنجا که مباحث مطرح شده در نقد علمسنجی علوم انسانی بیشتر جدلی و خطابی (رتوریک) است و چارچوب‌های نظری و معرفتی آن نامشخص و آشفته است، هدف اصلی در این میز تخصصی ارتقاء این مناقشه جدلی به سطح یک مسئلۀ معرفتی است تا از رهگذر آن بتوانیم آن را درست صورت‌بندی کنیم و فهم کنیم. تلاش برای یافتن هر راه‌حلی پس از برداشتن این گام‌ها میسر است. از این رو در فعالیت‌های این میز تخصصی از یک سو پژوهش‌های بنیادین برای صورت‌بندی روا و مناسب برای علمسنجی است و از سوی دیگر تأثیر بر سیاست‌گذاری‌های کلان در علمسنجی علوم انسانی در کشور است.
چشم‌انداز
به‌منظور تحقق اهداف ذکر شده، نیازمند همکاری و تعامل اصحاب علوم‌انسانی و متخصصان علمسنجی در فضایی میان‌رشته‌ای هستیم. کوشش خواهد شد تجربیات بین‌المللی این باره در قالب نشست‌هایی علمی طرح و مورد بحث قرار گیرد. در این راه، مشارکت صاحب‌نظران و پژوهشگران علمسنجی در کشور که به موضوع علمسنجی علوم انسانی التفات دارند، نقش برجسته‌ای خواهد داشت. از اصحاب علوم انسانی که دغدغۀ چنین مسئله‌ای را دارند در قالب بیان تجربیات زیستۀ خود در فرآیندهای ترفیع، ارتقاء، داوری و مسائلی از این دست و نیز در انجام پژوهش‌هایی برای درک بهتر معنای پژوهش اصیل در علوم انسانی و بازتاب آن در علمسنجی بهره گرفته خواهد شد.
میز علمسنجی در نظر دارد با برگزاری نشست‌های تخصصی، ایجاد شبکه نخبگانی، برگزاری همایش‌های ملی، انتشار کتاب، مقاله و سند سیاستی برای ارتقاء علمسنجی علوم انسانی گام‌های استوار و مهم بردارد. به یاری خداوند متعال، از این رهگذر مسیر‌های برای ایفا نقش علوم انسانی در پیشرفت کشور گشوده خواهد شد.
[i] علوم انسانی در اینجا معادل Human sciences در نظرگرفته شده است که humanities و social sciences هر دو را دربر می‌گیرد.
[ii] نشانه‌های این مناقشه را می‌توان در نظام دیوان‌سالاری آکادمیک در ایران از جمله فرآیندهای جذب، ارتقاء، ترفیع، اعطای گرنت مشاهده کرد.
دفعات مشاهده: 246 بار |
دفعات چاپ: 67 بار |
دفعات ارسال به دیگران: 0 بار |
0 نظر
آخرین مطالب سایت