به گزارش روابط عمومی مؤسسه مطالعات فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم، سخنران کلیدی این نشست که در تاریخ ۵ مردادماه ۱۴۰۱ از ساعت ۱۰ تا ۱۲.۳۰ در مؤسسه مطالعات فرهنگی و اجتماعی برگزار شد، آقای دکتر نقیه، استاد دانشگاه کالج لندن بودند. ایشان دانش‌آموخته دکتری خط‌مشی‌گذاری عمومی و اجتماعی از دانشگاه آکسفورد هستند. ایشان آثار متعددی درباره چگونگی بکارگیری مداخلات اجتماعی و تحول در رهبری سازمانی برای دستیابی به آینده مطلوب منتشر کرده‌اند.
در این نشست نخست جمعی از متخصصان آینده‌پژوهی کشور از مراکز علمی و اجرایی نخست خود را معرفی کردند و سپس تجربیات خود درباره چگونگی اجرای برنامه‌های آموزشی، پژوهشی و مشاوره‌ای آینده‌پژوهی در کشور را بیان کردند و در ادامه چالش‌های فرهنگی و اجتماعی پیش رو برای اجرایی‌سازی برنامه‌ریزی بلندمدت و آینده‌نگر در ایران را مورد توجه قرار دادند. آقای دکتر احمد برومند از پژوهشکده چشم‌انداز و آینده‌پژوهی مجمع تشخیص مصلحت نظام، آقای دکتر رضا حافظی از مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور، محمد حسنیی مقدم از مؤسسه مطالعات فرهنگی و اجتماعی، آقای دکتر محسن کشاورز از مؤسسۀ مطالعات و پژوهش‌های بازرگانی و آقای دکتر عزیز علیزاده از موسسه مطالعات بین المللی انرژی حضور داشتند.
پس از بیان تجربیات مذکور آقای دکتر نقیه ضمن بیان تجارب آینده‌پژوهی خود در کشور انگلستان در دانشگاه آکسفور و دانشگاه کالج لندن تأکید کردند اجرای برنامه‌های آموزشی و پروژه‌های تحقیقاتی برای مراکز خصوصی، دولتی و کسب و کار در انگلستان بیانگر مشابهت‌هایی در چالش‌های فرهنگی و اجتماعی پیش روی کاربست آینده‌پژوهی در این کشور است. ایشان در ادامه مرتبط با نتایج، یافته‌ها و روش‌های آینده‌پژوهی که برخی از آنها با تجارب بیان شده در جلسه نیز مشابهت داشت در خصوص چگونگی مواجهه و رفع آنها با تأکید بر مشارکت و یادگیری ذی‌نفعان حین عمل تأکید کردند. مهترین این چالش‌ها عبارت بودند از: کوتاه مدت‌نگری کارفرمایان، عدم صبوری آنها برای حصول به نتایج در بازه زمانی بلندمدت، اهمیت فهم اثرگذاری اجرای پروژه‌های آینده‌پژوهی برای مخاطب، اهمیت تغییر ذهنیت مخاطبان، فقدان رویکرد مشارکت‌پذیری در اجرای برنامه‌های آینده‌پژوهی و ایجاد اجماع نظر میان‌ذی‌نفعان برای فهم وضعیت‌های اکنون و آینده از جمله چالش‌های مشترک میان کارفرمایان ایرانی و انگلیسی است.
تأکید بر تسهیل‌گری در آینده‌پژوهی و اقناع کارفرمایان برای معرفی افرادی کارشناس و آگاه به موضوعات در نشست‌های هم‌اندیشی تخصصی در حوزه موضوعات پروژه‌ها و پرهیز از مداخله‌گری در فرایند احصا، گردآوری، تحلیل و تفسیر نتایج مرتبط با موضوعات آینده‌پژوهانه کارفرمایان از دیگر نکات مورد تأکید ایشان در اجرای صحیح برنامه‌های پژوهشی آینده‌پژوهی بود. در این فرایند اهمیت رهبری سازمان‌ها و لزوم آموزش آنها برای طی فرایند آینده‌پژوهی و گذار از وضعیت موجود و دستیابی به وضعیت مطلوب نقش کلیدی دارد.
شبکه‌سازی با سایر ذی‌نفعان مستقیم و غیرمستقیم که با منافع سازمانی کارفرما همسویی یا در تعارض قرار دارند از موضوعاتی بود که آقای دکتر نقیه آن را مهم برشمردند و تأکید کردند که حتی مشارکت دادن منتقدان و دشمنان منافع کارفرما در فرایند پیشبرد آینده‌پژوهی یک اصل کلیدی است که در بسیار از شرکت‌های مهم انگلستان از قبیل شرکت شل(Shell) مورد توجه قرار گرفته است به این شکل که در فرایند سناریوپردازی‌های آینده از حضور منتقدان خود از قبیل بنگاه گرین‌پیش(Greenpeace) بهره‌برداری می‌کند تا ضمن مشارکت دادن این بنگاه‌ها در تحقق منافع خودش به منافع و ایده‌های مورد نظر آنها نیز توجه کند. خلق موقعیت‌های گفتگو با ذی‌نفعان به کاهش تضاد، تعارض و شکاف در منافع ذی‌نفعان بسیار کمک می‌کند.
در نظر گرفتن افق‌های زمانی بلندمدت برای فرایند آینده‌پژوهی از دیگر پیشنهادهای سخنران بود که مطرح شد. در توضیح این نکته تأکید شد که تعیین افق‌های زمانی بلندمدت کمک می‌کند تا بتوانیم خطوط قرمز سازمانی در ذهن‌انگیزی را کم‌رنگ کرده و آزادانه‌تر درباره آینده بیاندیشیم.
در جمع‌بندی شرکت‌کنندگان بر لزوم تقویت همکاری‌های علمی بین‌المللی در حوزه آینده‌پژوهی، طراحی برنامه‌های آموزشی جذاب برای مخاطبان، اجرای کارگاه‌های آموزشی مشارکت‌پذیر با تأکید بر نقش‌آفرینی کنشگران مستقیم و غیر مستقیم، تلاش برای صورت‌بندی تصاویر و راهبردهای آینده برپایه احصای خرد و عقلانیت دسته‌جمعی ذی‌نفعان، تلاش برای گسترش رویکرد آینده‌پژوهی در میان اجتماعات علمی، تخصصی و آحاد افراد جامعه تأکید کردند.
تدوام و گسترش همکاری‌های علمی، آموزشی و پژوهشی میان متخصصان ایرانی مقیم و غیرمقیم در حوزه آینده‌پژوهی از جمله تصمیمات این نشست بود. مقرر شد در قالب برگزاری دوره‌های آموزشی کوتاه مدت، مدارس تابستانه و زمستانه و همچنین کارگاه‌های تخصصی با رویکردی انتقادی و برپایه تجارب بین‌المللی فرایند تعریف و اجرای برنامه‌های آینده‌پژوهی کشور بررسی و در خصوص چگونگی حصول به نتایج بهینه هم‌اندیشی شود.
ش
|