به گزارش روابط عمومی مؤسسه مطالعات فرهنگی و اجتماعی، نشست «دانشگاه ایرانی در کشاکش نیروها، گفتمان‌ها و موقعیت‌های مسئله‌مند» با حضور اساتید، پژوهشگران و دانشجویان تحصیلات تکمیلی، در دو پنل «حکمرانی، قدرت و دانشگاه» و «مسئولیت اجتماعی دانشگاه» شنبه ۲۲ آذر ۱۴۰۴ به مناسبت هفته پژوهش در سالن فارابی مؤسسه مطالعات فرهنگی و اجتماعی برگزار شد و به بررسی چالش‌های ساختاری، معرفتی و اجتماعی نهاد دانشگاه در ایران پرداخت.

حکمرانی علمی و گسست دانشگاه از سیاست‌گذاری
در نخستین ارائه، احسان مبارکی، دانشجوی دکتری علوم اجتماعی دانشگاه تهران، نتایج پژوهش خود درباره چالش‌های تعامل میان دانشگاه، حاکمیت و جامعه را تشریح کرد. او با مرور پیشینه تاریخی دانشگاه در ایران تأکید کرد که نبود سازوکارهای مؤثر حکمرانی علمی موجب شده بخش بزرگی از تولیدات پژوهشی در سیاست‌گذاری به کار گرفته نشود. به گفته او، ضعف ارتباطات نهادی، بی‌اعتمادی متقابل، نبود ساختارهای پایدار مشورت علمی و فاصله میان تولید دانش و نیازهای واقعی جامعه از مهم‌ترین موانع اثرگذاری دانشگاه است.
مبارکی با تبیین مفهوم حکمرانی و تحول تاریخی آن، حکمرانی دانشگاهی را سازوکاری مبتنی بر شفافیت، پاسخ‌گویی، استقلال، مشارکت ذی‌نفعان و جریان آزاد اطلاعات دانست و چهار الگوی تاریخی حکمرانی دانشگاه «ناپلئونی، هومبولتی، بازاری و آکس‌بریجی» را تشریح کرد. او در ادامه با نقد پژوهش‌های موجود، رویکرد خود را «تعریف حکمرانی علمی بر مبنای ویژگی‌های علم» معرفی کرد؛ رویکردی که بر داده، شواهد، روش علمی و اخلاق پژوهش تکیه دارد. وی مجموعه‌ای از اصول کلیدی حکمرانی علمی از جمله نظارت مستمر، شفافیت داده‌ها، مشارکت فعال ذی‌نفعان و پاسخ‌گویی در برابر منافع عمومی و نیز رویکردهای نظری مکمل مانند نهادگرایی، اجتماعی فناورانه و سیستمی را برشمرد.

آینده دانشگاه هنر در مواجهه با بخش خصوصی
در دومین ارائه، سحر دیانتی، دانشجوی دکتری پژوهش هنر، به بررسی «پایندگی دانشگاه هنر ایران در معارضه با بخش خصوصی» پرداخت. او با اشاره به رشد سریع مؤسسات خصوصی آموزشی و حضور هم‌زمان بسیاری از استادان دانشگاه در این مراکز، پرسش اصلی پژوهش را نسبت میان دانشگاه و بخش خصوصی دانست.
دیانتی با تحلیل مصاحبه‌های انجام‌شده با ۱۲ استاد دانشگاه هنر، به پنج محور اصلی را «دلایل مالی و اداری گرایش استادان به بخش خصوصی»،  «ناکارآمدی برنامه‌های آموزشی دانشگاه و ترجیح دانشجویان به دوره‌های خصوصی»، «نابرابری در جذب دانشجو و مدرس»، «نقش مدرک دانشگاه در بازار کار» و «دوگانه‌بودن دیدگاه‌ها درباره آینده دانشگاه هنر» عنوان کرد.
او تأکید کرد که دانشگاه هنر با مجموعه‌ای از مسائل درونی از جمله سرفصل‌های کهنه و ضعف ارتباط با بازار کار و مسائل بیرونی مانند کمبود بودجه و محدودیت‌های سیاسی مواجه است. این پژوهشگر راه برون‌رفت را در «تقویت هویت دانشگاه هنر» از طریق حمایت از مدرسان توانمند، ایجاد پیوند پایدار با فارغ‌التحصیلان، همکاری با نهادهای هنری و گشودن درهای دانشگاه به روی جامعه هنر دانست.

نزاع درون‌دانشکده‌ای و بحران سنت علمی در علوم سیاسی
در سومین ارائه، محسن میرزازاده، فارغ‌التحصیل دکتری علوم سیاسی، به مسئله «نبود سنت علمی پایدار» در دانشکده‌های علوم سیاسی ایران پرداخت. او با تلفیق نظریه «دانشمند و سیاستمدار» وبر و مفهوم «امپراتوری» هانتینگتون توضیح داد که انتقال وظایف ناکارآمد نهادهای سیاسی و اقتصادی به دانشگاه، این نهاد را با مطالباتی مواجه کرده که با رسالت علمی آن سازگار نیست.
میرزازاده با گونه‌شناسی استادان علوم سیاسی، سه تیپ غالب استادان حکومتی، روشنفکر و کارمند را معرفی کرد و گفت که این گروه‌ها عملا استادان دانش‌پژوه را به حاشیه رانده‌اند. او تأکید کرد که غلبه مجادله سیاسی بر مباحثه علمی، بی‌ثباتی در جذب هیئت علمی و نبود هویت روش‌شناختی مشترک، مانع انباشت دانش و شکل‌گیری سنت علمی شده است. به گفته او، دانشکده‌های علوم سیاسی در ایران «همه چیز دارند و هیچ چیز ندارند»؛ زیرا روش‌ها و رویکردهای مختلف حضور دارند اما هیچ‌کدام تثبیت نمی‌شوند.

مهاجرت زنان ورزشکار نخبه؛ از چالش‌ها تا پیامدها
در چهارمین ارائه، شیرین زردشتیان به بررسی مهاجرت زنان ورزشکار نخبه پرداخت و نشان داد که این پدیده در ایران برخلاف الگوهای جهانی، بیشتر ریشه در مشکلات ساختاری و نابرابری‌های جنسیتی دارد.
این پژوهش با روش آمیخته و بر اساس ۱۷ مصاحبه و تحلیل ۳۸۵ پرسشنامه انجام شده است.
چالش‌های اصلی مهاجرت در پنج دسته اقتصادی، اجتماعی - فرهنگی، سیاسی - مدیریتی، روان‌شناختی و ساختارهای حمایتی، طبقه‌بندی شده و پیامدهای آن در سه سطح تضعیف ورزش ملی، پیامدهای فرهنگی - اجتماعی و پیامدهای هویتی - نمادین تحلیل شده است.
زردشتیان با اشاره به تصاویر ورزشکاران ایرانی که امروز زیر پرچم کشورهای مختلف رقابت می‌کنند، تأکید کرد که مهاجرت نخبگان زن ورزشی به معنای از دست رفتن سرمایه انسانی، کاهش مدال‌آوری و تضعیف دیپلماسی ورزشی است او مجموعه‌ای از راهکارها از ایجاد اشتغال پایدار و صندوق بازنشستگی قهرمانی تا تفکیک سیاست از ورزش و نظارت مستقل بر فدراسیون‌ها را برای کاهش این روند پیشنهاد کرد.