سومین پیش نشست همایش ملی حکمرانی آموزش عالی در عصر دیجیتال با حضور مریم کرباسی مطلق عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران، امیر عسگری عضو هیات علمی دانشگاه تهران، رها عابدی عضو هیات علمی دانشگاه تهران و پرستو علیخانی عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی در پژوهشگاه مطالعات فرهنگی، اجتماعی و تمدنی برگزار شد.
در ابتدای این نشست مریم کرباسی مطلق  عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران به تشریح شبیه سازی در آموزش علوم پزشکی پرداخت و گفت: شبیه سازی روش آموزشی است که برای ارزیابی از آن استفاده می شود و به فراگیر اجازه می دهد که با تکرار و تمرین در محیط امن و شبیه محیط واقعی مهارت های فنی و غیرفنی شناختی و رفتاری را بیاموزد و به علت امن بودن محیط برای فراگیر اثرات منفی به همراه ندارد.
وی اضافه کرد: مخاطب ما در علوم‌پزشکی جامعه و بیماران هستند و فراگیرانی که در سیستم آموزشی وارد می شوند،  قرار است از علم و دانش آنها در محیط واقعی استفاده شود. پس انتظار می رود قبل از مواجهه اصلی با محیط واقعی توانمندی هایی را کسب کنند. 
وی درباره لزوم کاربرد شبیه سازی در علوم پزشکی بیان کرد: اولین و مهمترین مساله در این حوزه، ایمنی بیمار است و دانشگاه های علوم پزشکی سالهاست از شبیه سازها استفاده می کنند.تکرار پذیری در محیط امن می تواند شرایط را برای فراگیر ایجاد کند. محیط امن می تواند شرایط را برای فراگیر ایجاد  کند که به صورت تکرار پذیر فعالیت هایی را انجام دهد تا در موقعیت های واقعی دچار خطا نشود. 
کرباسی مطلق در توضیح مهارت های نرم بیان کرد: مهارت نرم شامل مهارت هایی می شود که وقتی فرد در محیط واقعی قرار گرفت چگونه با بیمار و خانواده برخورد کرده و مدیریت استرس کند . در محیط شبیه سازی بر اساس برنامه ریزی، آنچه که قرار است فراگیر یاد بگیرد را می توانیم به او بیاموزیم درحالیکه شاید در محیط واقعی فرد نتواند با بعضی از این اتفاقات مواجه شود. 
وی با اشاره به اینکه تاریخچه کاربست شبیه سازی در علوم پزشکی به زمانی بازمی گردد که به تمام رشته های علوم پزشکی به عنوان دانش و علم نگریسته شده است، افزود: در قرن بیستم ظهور مانکن ها را به عنوان شبیه ساز شاهد هستیم سپس به تدریج موضوع مهارت نرم شکل جدی تری به خود گرفت و بیمار غیرواقعی برای یادگیری مهارت و مدیریت استرس مطرح شد. بعد از این مرحله با توجه به گسترش تکنولوژی و افزایش تعداد فراگیران، شاهد انقلاب فناوری و ظهور شبیه سازان پیشرفته در اواخر قرن بیستم هستیم. 
کرباسی مطلق اظهار کرد: در حال حاضر موضوع ادغام هوش مصنوعی مطرح است و شبیه سازهایی که به داده های اصلی وصل هستند و فاصله ای که بین افراد وجود دارد،  در محیط شبیه سازی می تواند رفع شود.
عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی ، استفاده از شبیه ساز در علوم پزشکی را ضروری دانست تا فرد به طور مستقیم با بیمار مرتبط نشود و گفت: از سال‌های قبل در هر دانشکده علوم پزشکی بر اساس رشته های پزشکی مراکز شبیه سازی ایجاد شده اند. با توجه به گران شدن ابزارها و شرایط نگهداری و تعمیر آنها، مراکز شبیه سازی در دانشگاه ها تاسیس شده اند.
وی با اشاره به سیاست گذاری در استفاده از شبیه سازها در وزارت بهداشت افزود: در ذیل وزارت بهداشت، معاونت آموزشی قرار دارد که در ذیل آن مرکز مطالعات و توسعه آموزش دانشگاه (EDC) قرار دارد که متناظر با وزارتخانه در هر دانشگاه علوم پزشکی چنین مرکزی هم قرار دارد. هر آنچه که قرار است راجع به آموزش در دانشگاه ها شکل بگیرد به بخشEDC مربوط می شود. بنابراین وقتی درباره آموزش شبیه سازی صحبت می کنیم باید EDC هم در آن قسمت فعالیت کند. 
کرباسی مطلق ادامه داد: در بخش EDC واحدی از سال ۱۳۹۸  به نام توسعه راهبردهای نوین آموزشی قرار دارد که فعالیت های مرتبط با رویکرد آموزشی مانند شبیه سازها در آموزش، هنر و فرهنگ در آموزش و سایر موارد را برنامه ریزی می کند. ضمن اینکه در این بخش کمیته ای وجود دارد که سیاست گذاری ها در تربیت و آموزش افراد در این حوزه را به عهده دارد.
کرباسی مطلق اضافه کرد: مرکز شبیه سازی برای همه دانشگاه ها طراحی شده که دارای ابزارهای نرم افزاری و سخت افزاری است و اعضای هیات علمی دانشکده های مختلف می توانند از آنها استفاده کنند. 
وی در پایان سخنانش تاکید کرد: نیاز اصلی ما در دانشگاه های علوم پزشکی ارتباط مستقیم با بخش غیر علوم پزشکی و مهندسی و صنعت است. باید بتوانیم فاصله را کم کنیم و از پتانسیل بالای بخش غیر علوم پزشکی استفاده کنیم تا گفتمان بین رشته ای شکل بگیرد. 
ارتباط بالای نسل های جدید با فضای دیجیتال 
در ادامه این نشست رها عابدی عضو هیات علمی دانشگاه تهران با اشاره به اهمیت موضوع سنجش گفت: سنجشموضوع چالش برانگیزی در همه دوره ها بوده است و ارتباط آن با حکمرانی بسیار نزدیک است. 
وی با بیان اینکه ارتباط نسل های جدید با محیط دیجیتال زیاد است، افزود: این ارتباط زیاد انگیزه درس خواندن در آنها را کاهش داده است. 
 عابدی با بیان اینکه در طراحی آموزش با سه ستون اصلی مواجه هستیم، افزود: تعیین اهداف، تعیین روش های آموزشی و مکانیسم های سنجش ستون های اصلی در طراحی آموزش هستند. سنجش مانند فشار سنجی هم مدرسان و هم دانشجویان را می سنجند.
وی به اهدافی که برای سنجش در آموزش عالی درنظر گرفته می شود اشاره کرد و افزود: این اهداف عبارتند از اینکه کیفیت و استاندارد دانشگاه سنجیده شود تا به ذی نفع ها هم پاسخگو باشیم و دوم اینکه آیا پیشرفت تحصیلی برای دانشجو ایجاد شده است؟ 
عابدی مهمترین هدف سنجش را هدایت دانشجو عنوان کرد و گفت: روش های سنجش تفاوت کرده است. سنجش در ابتدا اندازه گیری از یادگیری بود مانند امتحانات پایان ترم اما سنجش را در فرآیند یادگیری درنظر نمی گرفت. روش سنجش بعدی برای یادگیری است که در حین فرآیند یادگیری مرتبا از یادگیرنده از طریق ملاک های تعیین شده سنجش به عمل آید. این دو روش در حال حاضر جوابگوی سنجش نیست بلکه باید یادگیرنده ای مادام العمر داشته باشیم به طوریکه فرآیند سنجش از خود را انجام دهد. 
عضو هیات علمی دانشگاه تهران با بیان اینکه اکنون میان هوش مصنوعی و سنجش جنگ شکل گرفته است، گفت: اساتید و دانشجویان از هوش مصنوعی استفاده می‌کنند و برای دانشجویان توهم آگاهی ایجاد شده است. همچنین سوگیری بر اساس داده‌ها از دیگر چالش های استفاده از هوش مصنوعی است. اگرچه استفاده از هوش مصنوعی دارای چالش هایی است اما مزایایی هم دارد و باید بین مزایا و چالش های آن توازن برقرار کرد. 
عابدی چهار رویکرد را برای سنجش در قبال هوش مصنوعی درنظر گرفت و افزود: دیدگاه اول مخالفت کامل استفاده از هوش مصنوعی، دیدگاه دوم استفاده از سنجش هایی که دانشجو از هوش مصنوعی استفاده نکند، دیدگاه سوم تعیین ملاحظات اخلاقی در استفاده از هوش مصنوعی برای دانشجو و دیدگاه چهارم اطمینان از یادگیرنده مادام العمر و توصیه به استفاده از هوش مصنوعی.
عابدی با اشاره به ۹ مدل برای سنجش گفت: سنجش مبتنی بر عملکرد یادگیرنده، سنجش شخصی سازی شده برای هر فرد، سنجش مبتنی بر شایستگی و مهارت انسان و عدم ورود برای استفاده بهتر از هوش مصنوعی، سنجش از یادگیرنده برای استفاده بهتر از هوش مصنوعی، سنجش پروژه محور، سنجش حساس به زمان محدود، سنجش یادگیری فراشناخت، سنجش اخلاقی و تاثیرات اجتماعی و  ایجاد پروتکل در فرایند یادگیری از ابتدا تا انتها.
عابدی در انتهای سخنانش بیان کرد: سنجش در بعضی از رویکردها جلوی هوش مصنوعی را می گیرد و در سایر رویکردها سنجش بر اساس هوش مصنوعی درنظر گرفته می شود. ما می توانیم از طریق هوش مصنوعی سنجش های سنتی را تقویت کنیم. 
 ضرورت آشنایی اساتید دانشگاه‌ها با مفهوم هوش مصنوعی 
امیر عسگری عضو هیات علمی دانشگاه تهران دیگر سخنران این نشست با بیان اینکه در دنیای امروز نقش مدرس تغییر بلا انکاری پیدا کرده است گفت: در زمانه حاضر اطلاعات به وفور در دسترس همه قرار گرفته است به طوری که بعد از سال ۲۰۰۰ میلادی نقش معلم فرای نقش آموزش دهنده تبدیل شده است. امروز مخاطبان و دانشجویان از اساتید یادگیری زیادی ندارند زیرا یادگیری به یادگیری شبکه‌ای تبدیل شده است.
 وی افزود: دگرگونی در مناسبات یادگیری، انتقال نقش مدرس به هدایتگر را موجب شده است. طبق پژوهش‌ها ۸۶ درصد دانشجویان از ابزارهای هوش مصنوعی استفاده می‌کنند و ۵۴ درصد از آنها هر هفته به آن رجوع می‌نمایند. امروزه این آمار در ایران برای دانشجویان در حدود ۴۰ درصد است. پس در حال حاضر یادگیری امر شبکه‌ای است و دانشجویان با وصل شدن به شبکه‌ها بر میزان دانش خود می افزایند.
وی به عدم تغییر در فضای آموزشی کشور اشاره کرد و گفت: طراحی کلاس‌های درس از سال‌های قبل تاکنون تغییری نداشته است و این آفتی برای فضای آموزشی کشور محسوب می‌شود در حالی که نقش معلم در طول این سال‌ها تغییر پیدا نموده است.
 عسگری بیان کرد: امروزه نمی‌توانیم نقش‌های دیگر را در کنار نقش مدرس انکار کنیم پس نقش عاملی، اجرایی و انتقال دهنده در فرایند تدریس به نقشی تبدیل می‌شود که معلم باید به معمار زیست بوم یادگیری تبدیل شود.
وی یادآور شد: فضای یادگیری ما به محیط اکوسیستمی پویا تبدیل شده است و اگر با این نگرش به محیط یادگیری و یاددهی بنگریم، مدرس صرفاً یک نقش است و نقش راهبری را در اکوسیستم‌های نوآور و چتری و پیشران از دست داده است. در واقع نقش مدرس از پیشران به تسهیل گر تبدیل شده است.
عضو هیئت علمی دانشگاه تهران با اشاره به اینکه دانشجویان اتکای زیادی به معلم ندارند افزود: نقش مدرس در کنار نقش موتورهای تولید کننده محتوا و وفور اطلاعات قرار گرفته است.در این فضای دانشی مدرس باید با تسهیلگر ارتباط داشته باشد یعنی نهادهای مختلف موجود در اکوسیستم را بتواند به عنوان عامل تسهیلگری به هم متصل کند.
 عسگری در تعریف نقش مدرس در عصر هوش مصنوعی گفت: نقش مدرس در فضای هوش مصنوعی نقش یک ابزارشناس است که در اکوسیستم‌های یادگیری یاددهی باید ابزارهای هوش مصنوعی را بشناسد.
 ما امروز نمی‌توانیم معلمی که ابزارشناس نباشد را داشته باشیم.
وی یادآور شد: امروز در محیط‌هایی که آموزش دهنده تربیت می‌کند حتماً باید با عناصر داده‌ای، یادگیری و سازگارهای شبیه سازی آشنا شود.
 عسگری با تاکید بر اینکه ساز وکارشناسی باید در فضاهای یادگیری یاددهی وجود داشته باشد گفت: ما باید سازوکارهایی که هر کدام از این ابزارها برای رسیدن به نتیجه استفاده می‌شود را داشته باشیم.ضمن اینکه نمی‌توانیم از مدرسی که سازوکار را شناسایی نکند، استفاده کنیم  زیرا قطعاً او در رسیدن به تحلیل به مشکل می‌خورد. معلم در فضای آموزشی امروز باید هم با ابزار هم با سازوکار و هم از نحوه تعامل میان فرایندهای تکنیکال بر ذهن و رفتار فرد آگاه باشد.
عضو هیئت علمی دانشگاه تهران ادامه داد: اگر نتوانیم فرایندی را ایجاد کنیم که دانشجویان از انباشتگی دانش به طور مناسب استفاده کنند، نقطه آغاز فرایند تخریب در محیط‌های خلاق شروع خواهد شد.
 وی در معرفی معلم تسهیلگر در فضای هوش مصنوعی گفت: معلم تسهیلگر سواد داده‌ای دارد و با هوش مصنوعی به طور کامل آشناست. ما بعد از آشنایی با هوش مصنوعی به سطحی از شناخت می‌رسیم که متوجه می‌شویم کدام خروجی و پژوهش از هوش مصنوعی استفاده کرده است.
عسگری خاطرنشان کرد: در فضای علمی مبتنی بر هوش مصنوعی تقریباً همه چیز تجربه انگارانه است. در این فضا داده و محتوا قابلیت نهادینه شدن شناختی را در افراد ندارد بلکه تجربه این قابلیت را پیدا می‌کند.
 وی به موضوع حل مسئله اشاره کرد و گفت: ما امروزه با اکوسیستم‌های چند رشته‌ای و میان رشته‌ای مواجه هستیم و به جز علوم بنیادین تقریباً تمامی علوم با مسئله روبرو هستند. اگرچه هوش مصنوعی یک ابزار است اما روش شناسی احصای مسئله و تطبیق دادن محیط با مسائل و اعمال راه حل‌ها در اختیار انسان است و هوش مصنوعی فرایند راه حل‌ها را برای انسان آسان‌تر می‌کند.
 وی افزود:  ما به عنوان تسهیلگر باید روند یادگیری با استفاده از ابزار هوش مصنوعی را تبیین کنیم. در محیط هوش مصنوعی فرایند یادگیری یاددهی باید حتماً مستند شود اما چنین چیزی در کشور نداریم.
عسگری تاکید کرد؛ اعضای هیئت علمی دانشگاه‌ها باید بسیار بیشتر از دانشجویان با مفهوم هوش مصنوعی آشنا باشند. اگر نهاد دانشگاه برای استفاده از هوش مصنوعی چاره‌ای نیندیشد، نظریه مرگ دانشگاه قوت می‌گیرد.عده‌ای معتقدند آنچه که هوش مصنوعی در نظام آموزش عالی تغییر خواهد داد، باز طراحی دوباره محیط‌های یادگیری یاددهی خواهد بود تا دانشگاه به مثابه محیط و فرایند و ساختار رو به اضمحلال بگذارد.

پرستو علیخانی عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی نیز در این نشست درباره تمایل آموزش عالی به حکمرانی بدون مرکز گفت: اساتید، دانشجویان، توسعه دهندگان هوش مصنوعی و وزارت علوم در مواجهه با هوش مصنوعی تمایل به آموزش عالی به حکمرانی بدون مرکز دارند.

وی افزود: به طور معمول وقتی بحث کنترل نظام آموزشی مطرح می‌شود دو طیف نظام متمرکز و نظام غیرتمرکز دیده می‌شود. تمایل بر این است که سیستم‌ها در یکی از این دو طیف قرار داده شوند در حالیکه در مواجهه با هوش مصنوعی دو سر طیف را در نظر گرفتن صحیح نیست.

علیخانی تاکید کرد:  قرار نیست نظام آموزش عالی در مواجهه با هوش مصنوعی صرفاً نظام بدون مرکز یا با مرکز باشد بلکه باید حالت رفت و برگشتی وجود داشته باشد. اختیار و قدرتی که از مرکز به نهادهای محلی، اساتید و دانشجویان داده می‌شود باید موقتی باشد و دقت کنیم که صرفاً یک سر طیف را در مواجهه با هوش مصنوعی در نظر نگیریم بلکه حالت رفت و برگشتی وجود داشته باشد.

عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی اظهار کرد: بهتر است در زمان دریافت داده‌های آموزشی، متناسب با آن مسیر یادگیری فرد را تعیین کنیم. این مسئله نشان دهنده آن است که کنشگران آموزش عالی در تصمیم گیری ها نقش مستقل را به عهده می گیرند. چالش این مسئله این است که آیا کنش گر صلاحیت لازم را برای احراز نقش مستقل دارد یا خیر؟ به همین علت تمایل به حکمرانی بدون مرکز زمانی پذیرفته شده است که کنش گر صلاحیت آن را داشته باشد.

 وی افزود: ادعای حکمرانی بدون مرکز ادعایی است که نیازمند ایجاد مقدماتی است. با توجه به مواجهه نظام آموزش عالی ایران با هوش مصنوعی، حتی صحبت کردن درباره متمرکز بودن هم بی‌فایده است چون متمرکز بودن یعنی واگذاری اختیار به وزارت علوم حاکمیت و سیاستگذاران اما سوال اینجاست که آیا آنها صلاحیت مرکزگرا بودن را دارند یا خیر.