| تاریخ ارسال: 1402/3/3 |
نشست تخصصی آیندهپژوهی علم و فناوری در اسناد راهبردی امریکا با حضور اساتید و صاحبنظران این حوزه، روز یکشنبه ۳۱ اردیبهشت ماه ۱۴۰۲ در محل تالار فارابی پژوهشگاه مطالعات فرهنگی، اجتماعی و تمدنی (پمفات) برگزار شد.
چشم‍انداز، اهداف و مشارکت‍کنندگان در نشست
دکتر حسینی مقدم، عضو هیئت علمی گروه مطالعات آینده‍نگر در پژوهشگاه مطالعات فرهنگی، اجتماعی و تمدنی، به عنوان دبیر علمی نشست «آینده پژوهی علم و فناوری در اسناد راهبردی آمریکا» مهمترین اهداف این نشست را به شرح زیر اعلام کردند:
خیر مقدم رئیس و مدیران پژوهشگاه مطالعات فرهنگی، اجتماعی و تمدنی
به زعم ایشان نکته آموزنده از بررسی تجربه امریکا مورد توجه سنت کاخ سفید برای تهیه اسنادی از این قبیل سند ملی هوش مصنوعی است. برگزاری چندین همایش، نشست تخصصی و میزگرد با حضور بیش از ۴۰۰ نفر از متخصصان امریکایی از بخش‍های دولتی، دانشگاهی، خصوصی و بینالمللی با هدف طراحی اکوسیستم مناسب برای تحقیق و توسعه، رفع موانع پیش رو، تربیت نیروی انسانی ماهر و تعیین استانداردهای فنی و بینالمللی در هوش مصنوعی از مهمترین دستاوردهای کشور امریکا برای تهیه این سند است. اشان اشاره کردند حضور فردی به نام اریک اشمیت، مدیرعامل سابق گوگل و تحصیل کرده دکتری تخصصی در هوش مصنوعی در دانشگاه برکلی، حکایت از آن دارد که این موضوع توسط افرادی هدایت و رهبری میشود که شناخت تخصصی، عملی، اجرایی و مبتنی بر فهم نیازهای بخش کسب و کار از موضوع هوش مصنوعی دارند.
تقسیم کار ملی در امریکا برای تعیین مسوولیت هر یک از نهادها از دیگر موضوعات مطرح ذیل سخنرانی آقای دکتر حسینی مقدم بود. ایشان در این خصوص بیان کردند که بنیاد ملی علوم مسوولیت هدایت و تأمین مالی پژوهشهای بلندمدت در AIرا برعهده دارد، دارپا(سازمان تحقیقات پیشرفته دفاعی) موظف به سرمایهگذاری در R&D هوش مصنوعی برای حفظ پیشتازی امریکا شده است، وزارت دفاع مسوول کاربردی‌سازی تحقیقات هوش مصنوعی شده است، وزارت انرژی عهده‍دار توسعه محاسبات با کارایی بالا (High Performance Computation-HPC) است، مؤسسه ملی بهداشت موظف شده از AI برای ارتقای خدمات بهداشت، درمان و علوم پزشکی امریکا استفاده کند و مؤسسه ملی استاندارد موظف به تعیین استانداردهای بینالمللی شده تا بتواند مبنای شکل‍دهی به کنوانسیون‍ها، پروتکل‍ها و معاهدات بینالمللی در هوش مصنوعی به رهبری امریکا باشد.
در توسعه زیرساخت داده در امریکا بیان شد استفاده از دادهها به عنوان یک دارایی استراتژیک مورد توجه قرار گرفته است به شکلی همه دستگاه‍ها داده‍های باکیفیت، قابلیت استفاده و با دسترسی مناسب را توسعه دهند. تاسیس شورای حریم خصوصی فدرال با توجه به نگرانی‌های امنیتی ناشی از دسترسی به دادهها به منظور حفظ اعتماد شهروندان و دولتمردان به هوش مصنوعی صورت گرفته است.
توصیه‍هایی که آقای دکتر حسینی مقدم مطرح کردند عبارتند بودند از: لزوم داشتن تصویر و روایتی کلان درباره توسعه هوش مصنوعی در کشور که نیازمند اهتمام متخصصان آیندهپژوهی است تا این موضوع محقق شود، افزایش مشارکت‌پذیری در سیاستگذاری هوش مصنوعی که تضمین‍کننده چگونگی دستیابی به رؤیای تصویرپردازی شده است، رفع موانع داده‌مداری که یکی از ارکان و ستون‍های اصلی گام برداشتن در مسیر بهره‍مندی از هوش مصنوعی است به شکلی که تا زمانی که موضوع تهیه اطلاعات از امور(Informatization) و دیجیتال‍سازی آنها(Digitalization) صورت نگیرد گام برداشتن در مسیر هوشمندسازی(Intelligization) معنادار نخواهد بود.
توجه به اخلاق، حریم خصوصی و اعتماد عمومی از دیگر موضوعاتی است که به نظر ایشان نقش حیاتی و تعیین کننده‍ای در دستیابی به آینده مطلوب کشور در حوزه سیاستگذاری هوش مصنوعی دارد. یکی از توصیههای کلیدی به نهادهای علمی و سیاستگذار در حوزه علم و فناوری تلاش برای گسترش آگاهی عمومی از تحولات هوش مصنوعی است به شکلی که افراد جامعه بتوانند همزمان از مخاطرات و فرصت های این فناوری آگاه باشند و به شکلی هوشمندانه و آینده‍نگر برای دستیابی به وضعیت‍های اطمینان بخش در آینده برنامهریزی کنند. از این رو تربیت نیروی انسانی و افراد جامعه برای حضور در موقعیت‍هایی که اساسا مبتنی بر الگوریتم، کلان‍داده‍ها و سامانه‍های هوش مصنوعی است یک الزام ملی است و در پایان از آنجا که دسترسی پیدا کردن به زیرساختهای نرم‍افزاری، سخت‍افزاری، مالی و دادهای نقش مهمی در پیشرفت در هوش مصنوعی دارد و از آجا که سرمنشا بسیاری از این زیرساختها در عرصه بینالمللی است از این رو گسترش همکاریهای بینالمللی و بهره‍مندی از دیپلماسی علم و فناوری برای رونق بخشیدن به آهنگ توسعه هوش مصنوعی در کشور الزامی است.
چشم‍انداز، اهداف و مشارکت‍کنندگان در نشست
دکتر حسینی مقدم، عضو هیئت علمی گروه مطالعات آینده‍نگر در پژوهشگاه مطالعات فرهنگی، اجتماعی و تمدنی، به عنوان دبیر علمی نشست «آینده پژوهی علم و فناوری در اسناد راهبردی آمریکا» مهمترین اهداف این نشست را به شرح زیر اعلام کردند:
- نشست «آینده پژوهی علم و فناوری در اسناد راهبردی آمریکا» در ۳۱ اردیبهشت ماه ۱۴۰۲ از ساعت ۸.۳۰ تا ۱۲.۳۰ در تالار فارابی پژوهشگاه مطالعات فرهنگی، اجتماعی و تمدنی برگزار شد. هدف این نشست توصیف و تحلیل نظام آیندهپژوهی حاکم بر سیاستگذاری علم و فناوری کشور امریکا برپایه تحلیل محتوای اسناد راهبردی این کشور بوده است. فهم نظام آیندهپژوهی حاکم بر اسناد یادشده امکان مناسبی را برای آشنایی با روندها، تحولات و تغییرات در حال شکلگیری و نوآیندی که بر پیشرفت‌های علم و فناوری تأثیرگذار است را به دست می‍دهد.
- لازم است در خصوص انتخاب کشور امریکا این روشنگری را انجام دهم که در آیندهپژوهی شناسایی تغییرات نقش مهم و حیاتی دارد. یکی از منابع شناسایی تغییرات بررسی رفتار و برنامههای سایر کشورها در برابر تحولات آینده است. از این رو شناسایی و تحلیل تجارب و اسناد راهبردی کشورها در حوزه آیندهپژوهی علم و فناوری به یکی از اولویت‍های آینده‍نگری پژوهشگاه مطالعات فرهنگی، اجتماعی و تمدنی تبدیل شده است. مطابق این رویکرد طیف متنوعی از کشورها انتخاب شده‍اند تا با بررسی تجارب آنها امکان‍های مناسبی در خصوص فهم روندهای حاکم بر آینده‍پژوهی‍های ملی در علم و فناوری ایجاد شود. بررسی تجارب کشورهای صاحب قدرت در علم و فناوری از قبیل امریکا، چین، کانادا، استرالیا و نیز اتحادیه‍هایی همچون اتحادیه اروپا و همچنین تجارب کشورهای همسایه از قبیل ترکیه، عربستان، امارات متحده عربی و عربستان با این هدف انجام گرفته و در حال اجرا است.
- در این نشست اجتماعی از سیاستگذاران، سیاست‍پژوهان، صاحبنظران، متخصصان، پژوهشگران، دانشجویان و علاقه‍مندان حوزه آیندهپژوهی و سیاستگذاری علم و فناوری از سازمان‍ها و نهادهای مختلف علمی، اجرایی و سیاستگذاری اعم از بخش‍های دولتی و غیردولتی حضور داشتند. برای مثال در میان مشارکت کنندگان آقای دکتر محمد مهدی ذوالفقارزاده، استاد دانشگاه در حوزه آیندهپژوهی و مدیرکل دفتر سیاستگذاری و برنامهریزی فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم، آقای دکتر فرهاد نظری‍زاده، متخصص در آیندهپژوهی و رئیس مرکز آیندهپژوهی مؤسسه تحقیقات صنایع دفاعی، آقای دکتر مازیار عطاری، متخصص آیندهپژوهی و مدیرعامل بنیاد توسعه فردا و آقای دکتر کرامت‍زاده، متخصص آیندهپژوهی از مرکز مطالعات راهبردی وزارت کشور، مشارکت داشتند. همچنین دانشجویان آیندهپژوهی از دانشگاه‍های تهران، بین المللی امام خمینی(ره) و دانشگاه عالی دفاع ملی مشارکت داشتند.
در ادامه مهمترین نکات بیان شده در سخنرانی‍های این نشست گزارش شده است.
خیر مقدم رئیس و مدیران پژوهشگاه مطالعات فرهنگی، اجتماعی و تمدنی
دکتر رضا غلامی، رئیس پژوهشگاه مطالعات فرهنگی، اجتماعی و تمدنی، در پیامی صوتی ضمن خوشامدگویی به شرکت‍کنندگان و تشکر از سخنرانانی که دعوت پژوهشگاه مطالعات فرهنگی، اجتماعی و تمدنی را قبول کردند در سخنان خود را با تأکید بر لزوم آیندهپژوهی اسناد راهبردی کشورهای مطرح در حوزه علم و فناوری آغاز کردند. ایشان در تبیین اینکه چرا اسناد راهبردی کشور ایالات متحده برای این رویداد انتخاب شده‍اند بیان کردند: دلیل نخست اینکه تا امروز امریکا نقش منحصر به فرد و تعیین کننده‍ای در تحولات علمی جهان داشته و نمی‍توان نقش و سهم این کشور را به هیچ وجه نادیده گرفت، دوم اینکه امریکا پیشتازی در علم و فناوری را رمز ابرقدرت‍بودن خودش می‍داند که در این اسناد بروز و ظهور این موضوع را می‍توان دید، سوم اینکه علم و فناوری قوه محرکه اقتصاد امریکا است. ایشان تأکید کردند که بدیهی است بسیاری از مقاصد راهبردی کشور امریکا در چنین اسنادی بیان نمی‍شود و همواره ناآشکار و نامعلوم است اما این اسناد تا حدود ۷۰ درصد می‍تواند با واقعیت‍های کشور امریکا تطابق داشته باشد. دلیل دیگر توجه به این اسناد آن است که با تحلیل آنها می‍توان مرزهای علمی جهان را فهم کرد این موضوع با توجه به نقش و جایگاه جهانی امریکا قابل درک است به عبارت دیگر اگر بخواهیم بدانیم که مرز علمی جهان کجاست باید به رفتارها و حرکت‍های علم و فناوری امریکا توجه کرد.
رئیس پژوهشگاه مطالعات فرهنگی، اجتماعی و تمدنی مهمترین فایده بررسی این اسناد را آشکار سازی شکاف‍های علمی و فناورانه ایران با تحولات و روندهای جهانی اعلام و در ادامه تأکید کردند این اسناد می‍تواند برای ما الهام‍بخش باشد و نقاط کلیدی، استراتژیک و پیشتازانه‍ای را برای پیشرفت علمی و فناورانه جمهوری اسلامی ایران مشخص کند، یکی از دستاوردهای دیگر بررسی این اسناد به دست دادن قابلیت نقد و بررسی حرکت علمی جهان دانستند به شکلی که ما از حیث علمی می‍توانیم چالش‍ها و معایب علمی و اخلاقی مرتبط با فناوریهای نوین را مشخص و اعلام کنیم، از آنجا که ایالات متحده به عنوان دشمن برای کشورهای سلطه‍گریز مطرح است از این رو لازم است که ما از تهدیدهای این کشور شناخت و آگاهی بیشتری دست پیدا کنیم که با تحلیل این اسناد این موضوع می‍تواند مهیا شود.
در پایان ایشان اشاره کردند که مطالعه اسناد علم و فناوری کشورهایی که در این حوزههای قدرتمند محسوب می‍شوند در پژوهشگاه ما به یک روند و برنامه مطالعاتی تبدیل شده است و بخش مهمی از کار را آقای دکتر حسینی مقدم بر عهده گرفته اند. برای ما کشورهای چین، روسیه، هند، اتحادیه اروپا، استرالیا، کانادا و نیز کشورهای همسایه مهم هستند. ایشان تأکید کردند پژوهشگاه این نشست‍ها را به صرف بررسی اسناد برگزار نخواهد کرد بلکه مطابق برنامهریزی انجام شده در پایان هر نشست یک بسته پیشنهادی برای بهره‍مندی در فرایند سیاستگذاری علم و فناوری به نهادهای ذی‍ربط تهیه خواهد شد.
در ادامه این نشست آقای دکتر ابراهیم‍آبادی، مدیر گروه مطالعات آینده‍نگر در پژوهشگاه مطالعات فرهنگی، اجتماعی و تمدنی، ضمن خیر مقدم به شرکت کنندگان در این رویداد بر چند موضوع تأکید کردند: اهمیت بررسی اسناد آیندهپژوهی امریکا از حیث درک نظام پشتیبان، نظام کاربردها و نظام پیگیری محتوا و مفاد مندرج در اسناد تهیه شده بسیار حائز اهمیت است. ایشان در پایان بر لزوم توجه به اهمیت مطالعات کارشناسانه در تهیه و تدوین محتوای اسناد، توسعه ظرفیت‍های نظری و مفهومی و ایجاد انباشت دانش و تجربه برای توسعه راهبردی علوم و فناوریهای نوین تأکید کردند.
در ادامه نشست سخنرانان موضوعات خود را به شرحی که آمده ارائه کردند.
رئیس پژوهشگاه مطالعات فرهنگی، اجتماعی و تمدنی مهمترین فایده بررسی این اسناد را آشکار سازی شکاف‍های علمی و فناورانه ایران با تحولات و روندهای جهانی اعلام و در ادامه تأکید کردند این اسناد می‍تواند برای ما الهام‍بخش باشد و نقاط کلیدی، استراتژیک و پیشتازانه‍ای را برای پیشرفت علمی و فناورانه جمهوری اسلامی ایران مشخص کند، یکی از دستاوردهای دیگر بررسی این اسناد به دست دادن قابلیت نقد و بررسی حرکت علمی جهان دانستند به شکلی که ما از حیث علمی می‍توانیم چالش‍ها و معایب علمی و اخلاقی مرتبط با فناوریهای نوین را مشخص و اعلام کنیم، از آنجا که ایالات متحده به عنوان دشمن برای کشورهای سلطه‍گریز مطرح است از این رو لازم است که ما از تهدیدهای این کشور شناخت و آگاهی بیشتری دست پیدا کنیم که با تحلیل این اسناد این موضوع می‍تواند مهیا شود.
در پایان ایشان اشاره کردند که مطالعه اسناد علم و فناوری کشورهایی که در این حوزههای قدرتمند محسوب می‍شوند در پژوهشگاه ما به یک روند و برنامه مطالعاتی تبدیل شده است و بخش مهمی از کار را آقای دکتر حسینی مقدم بر عهده گرفته اند. برای ما کشورهای چین، روسیه، هند، اتحادیه اروپا، استرالیا، کانادا و نیز کشورهای همسایه مهم هستند. ایشان تأکید کردند پژوهشگاه این نشست‍ها را به صرف بررسی اسناد برگزار نخواهد کرد بلکه مطابق برنامهریزی انجام شده در پایان هر نشست یک بسته پیشنهادی برای بهره‍مندی در فرایند سیاستگذاری علم و فناوری به نهادهای ذی‍ربط تهیه خواهد شد.
در ادامه این نشست آقای دکتر ابراهیم‍آبادی، مدیر گروه مطالعات آینده‍نگر در پژوهشگاه مطالعات فرهنگی، اجتماعی و تمدنی، ضمن خیر مقدم به شرکت کنندگان در این رویداد بر چند موضوع تأکید کردند: اهمیت بررسی اسناد آیندهپژوهی امریکا از حیث درک نظام پشتیبان، نظام کاربردها و نظام پیگیری محتوا و مفاد مندرج در اسناد تهیه شده بسیار حائز اهمیت است. ایشان در پایان بر لزوم توجه به اهمیت مطالعات کارشناسانه در تهیه و تدوین محتوای اسناد، توسعه ظرفیت‍های نظری و مفهومی و ایجاد انباشت دانش و تجربه برای توسعه راهبردی علوم و فناوریهای نوین تأکید کردند.
در ادامه نشست سخنرانان موضوعات خود را به شرحی که آمده ارائه کردند.
آقای دکتر مهدی احمدیان، عضو هیئت علمی دانشگاه و پژوهشگاه عالی دفاع ملی و تحقیقات راهبردی، سخنرانی خود را با عنوان «راهبردهای ملی تحقیق و توسعه کشور امریکا» ارائه کردند. در این سخنرانی سند یاد شده برحسب موضوعات متفاوتی تحلیل شد.
مهمترین محورهای بیان شده در این سخنرانی عبارت بودند از: چگونگی تعیین اولویت‍ها تحقیق و توسعه، چشم‍اندازها، چگونگی دستیابی به فهم مشترک و اجماع نظر ذینفعان، لزوم توجه به نیازهای ملی، تقویت اجتماعات علمی و تحقیق و توسعه، چگونگی توجه به وضعیت‍های گذشته-حال و آینده در تدوین اولویت‍های تحقیق و توسعه، اهمیت توجه به زیرساختهای سایبری و داده‍بنیان و توسعه شبکه‍های پژوهشی از راه دور با تکیه بر الگوریتم‍های هوش مصنوعی و دادهها، اهمیت جذب مشارکت‍های بینالمللی در تأمین هزینه‍های تحقیق و توسعه، برنامهریزی و هماهنگی قوی میان ذینفعان و الگوی حکمرانی شبکهای در سطح جهانی که در سند راهبرد ملی امریکا در تحقیق و توسعه به آنها توجه شده است.
آقای دکتر احمدیان در پایان سخنرانی خود برای بهره‍مندی از نتایج به دست آمده از تحلیل اسناد گفته شده چند پرسش ضروری را مطرح کردند که در صورت پاسخ‍دهی در نظام علم و فناوری ایران می‍تواند آینده مطلوبی را برای کشور شکل دهد، این پرسش‍ها عبارتند از: آیا زیرساختهای مدیریت دانش و سایبری مناسب برای حوزه پژوهش را داریم؟ آیا برنامه جامعی برای تقویت رویکرد شبکهای در مدیریت پژوهش و توسعه داریم؟ آیا این احتمال وجود دارد که بخشی از منابع و توان پژوهشی ما جذب شبکه خارجی شود به طوری که به امنیت ملی و رقابت‌پذیری اقتصادی ما آسیب بزند؟
مهمترین محورهای بیان شده در این سخنرانی عبارت بودند از: چگونگی تعیین اولویت‍ها تحقیق و توسعه، چشم‍اندازها، چگونگی دستیابی به فهم مشترک و اجماع نظر ذینفعان، لزوم توجه به نیازهای ملی، تقویت اجتماعات علمی و تحقیق و توسعه، چگونگی توجه به وضعیت‍های گذشته-حال و آینده در تدوین اولویت‍های تحقیق و توسعه، اهمیت توجه به زیرساختهای سایبری و داده‍بنیان و توسعه شبکه‍های پژوهشی از راه دور با تکیه بر الگوریتم‍های هوش مصنوعی و دادهها، اهمیت جذب مشارکت‍های بینالمللی در تأمین هزینه‍های تحقیق و توسعه، برنامهریزی و هماهنگی قوی میان ذینفعان و الگوی حکمرانی شبکهای در سطح جهانی که در سند راهبرد ملی امریکا در تحقیق و توسعه به آنها توجه شده است.
آقای دکتر احمدیان در پایان سخنرانی خود برای بهره‍مندی از نتایج به دست آمده از تحلیل اسناد گفته شده چند پرسش ضروری را مطرح کردند که در صورت پاسخ‍دهی در نظام علم و فناوری ایران می‍تواند آینده مطلوبی را برای کشور شکل دهد، این پرسش‍ها عبارتند از: آیا زیرساختهای مدیریت دانش و سایبری مناسب برای حوزه پژوهش را داریم؟ آیا برنامه جامعی برای تقویت رویکرد شبکهای در مدیریت پژوهش و توسعه داریم؟ آیا این احتمال وجود دارد که بخشی از منابع و توان پژوهشی ما جذب شبکه خارجی شود به طوری که به امنیت ملی و رقابت‌پذیری اقتصادی ما آسیب بزند؟
در ادامه آقای مهندس امیر صادقی، پژوهشگر آیندهپژوهی، در ادامه سخنرانی خود را با عنوان «سیاستگذاری علم، فناوری و نوآوری در کشور امریکا» ارائه کردند. ایشان در این سخنرانی اسناد ملی و راهبردی امریکا را در تبیین چگونگی دستیابی به آینده مطلوب علم و فناوری مطرح کردند. مهمترین موضوعات مطرح شده در این سخنرانی عبارتند از: نقش علم و فناوری در سیاستگذاری عمومی آمریکا، یافتههای دیدبانی از سیاستگذاری نفع(علم، فناوری و نوآوری)، کنشگران علم و فناوری در سیاستگذاری عمومی آمریکا، تصمیمگیری و سیاستگذاری مبتنی بر شواهدِ اطلاعاتپایۀ مبتنی بر علم قوی و بدون دخالت سیاسی، اهداف کلان علم و فناوری دولت بایدن-هریس، مراحل دیدبانی سیاستگذاری نفع در آمریکا، کلانروندهای نفع در آمریکا، یکپارچگی علمی و سیاستگذاری مبتنی بر شواهد، نقشه راه یکپارچگی علمی و سیاستگذاری مبتنی بر شواهد.
آقای صادقی بیان کردند در آغازین روزهای آغاز به کار دولت کنونی آمریکا، رئیسجمهور این کشور یکی از ستون‍های اصلی دولت خود را تصمیمگیری و سیاستگذاری مبتنی بر شواهد اطلاعاتپایه مبتنی بر علم قوی و بدون دخالت سیاسی برشمرد. در این راستا، تلاش کرده است تا با انتشار اسناد راهبردی و نقشهراه اجرایی حسابشده، یکپارچگی علمی را در سرتاسر دولت فدرال، تضمین نماید.
به گفته ایشان دولت بایدن، با طراحی ساز و کار علمی و فناوری در پی نوآوری مبتنی بر انرژی پاک است تا به هدف بسیار دور از انتظاری با عنوان «انتشار خالص صفر گازهای گلخانهای در آمریکا» تا سال ۲۰۵۰ میلادی دست یابد. بر اساس یافتههای دیدبانی مهندس امیر صادقی، یکی از پیامدهای سیاستگذاری علم، فناوری و نوآوری در دولت بایدن، حفظ جذابیت آمریکا به عنوان سرزمین فرصت‌ها برای نخبگان جهانی است و همچنین می‍توان انتظار داشت که حقوق اقلیتها، حریم خصوصی و مهار گافام (گوگل، اپل، فیسبوک، آمازون و مایکروسافت) به منظور ممانعت از دخالت سیاست شرکتهای سیلیکون ولی، تا حدودی محقق گردد و احتمال انتخاب مجدد بایدن به ریاستجمهوری آمریکا افزایش یابد.
آقای صادقی در ادامه بیان کرد سیاست گذاران ایالات متحده بیش از حد بر دستاوردهای کوتاه مدت به بهای هزینهزایی در بازه زمانی بلندمدت متمرکز هستند. محققان این سوگیری را در حوزههای متعددی مشاهده کرده‌اند - از بودجه گرفته تا زیرساختها تا تغییرات آب و هوایی - و آسیب‌هایی که به بار آورده است را فهرست‌بندی کرده‌اند. ایشان براساس آموخته‍های خود از تحلیل اسناد راهبردی یادشده چند توصیه را مطرح کردند: پرهیز از هزینه کردهای جزیرهای، لزوم سرمایهگذاری در طرحهای بلندمدت علم، فناوری و نوآوری و پیگیری اجرا و پیادهسازی و بازخوردگیری مستمر، عدم اقتباس کورکورانه از اسناد سایر کشورها برای پیشبرد علم و فناوری در کشور.
آقای صادقی بیان کردند در آغازین روزهای آغاز به کار دولت کنونی آمریکا، رئیسجمهور این کشور یکی از ستون‍های اصلی دولت خود را تصمیمگیری و سیاستگذاری مبتنی بر شواهد اطلاعاتپایه مبتنی بر علم قوی و بدون دخالت سیاسی برشمرد. در این راستا، تلاش کرده است تا با انتشار اسناد راهبردی و نقشهراه اجرایی حسابشده، یکپارچگی علمی را در سرتاسر دولت فدرال، تضمین نماید.
به گفته ایشان دولت بایدن، با طراحی ساز و کار علمی و فناوری در پی نوآوری مبتنی بر انرژی پاک است تا به هدف بسیار دور از انتظاری با عنوان «انتشار خالص صفر گازهای گلخانهای در آمریکا» تا سال ۲۰۵۰ میلادی دست یابد. بر اساس یافتههای دیدبانی مهندس امیر صادقی، یکی از پیامدهای سیاستگذاری علم، فناوری و نوآوری در دولت بایدن، حفظ جذابیت آمریکا به عنوان سرزمین فرصت‌ها برای نخبگان جهانی است و همچنین می‍توان انتظار داشت که حقوق اقلیتها، حریم خصوصی و مهار گافام (گوگل، اپل، فیسبوک، آمازون و مایکروسافت) به منظور ممانعت از دخالت سیاست شرکتهای سیلیکون ولی، تا حدودی محقق گردد و احتمال انتخاب مجدد بایدن به ریاستجمهوری آمریکا افزایش یابد.
آقای صادقی در ادامه بیان کرد سیاست گذاران ایالات متحده بیش از حد بر دستاوردهای کوتاه مدت به بهای هزینهزایی در بازه زمانی بلندمدت متمرکز هستند. محققان این سوگیری را در حوزههای متعددی مشاهده کرده‌اند - از بودجه گرفته تا زیرساختها تا تغییرات آب و هوایی - و آسیب‌هایی که به بار آورده است را فهرست‌بندی کرده‌اند. ایشان براساس آموخته‍های خود از تحلیل اسناد راهبردی یادشده چند توصیه را مطرح کردند: پرهیز از هزینه کردهای جزیرهای، لزوم سرمایهگذاری در طرحهای بلندمدت علم، فناوری و نوآوری و پیگیری اجرا و پیادهسازی و بازخوردگیری مستمر، عدم اقتباس کورکورانه از اسناد سایر کشورها برای پیشبرد علم و فناوری در کشور.
دکتر سعید قربانی، عضو هیئت علمی دانشگاه صنعتی مالک اشتر، سخنرانی خود با عنوان «سند راهبردی فناوریهای حیاتی و نوآیند کشور امریکا» ارائه کردند. مهترین نکات بیان شده در این تحلیل سند مذکور عبارتند از: تأکید بر رهبری امریکا در آینده، مدیریت ریسک در سرمایهگذاری در فناوریهای نوظهور، اهمیت شراکت جویی بینالمللی برای پیشبرد سرمایهگذاری در فناوریهای نوپدید، ایجاد اکوسیستم رشد و پیشرفت فناوریهای نوین، تأکید بر کاربردی سازی فناوریهای حیاتی و نوظهور، اهمیت رفع موانع و مانع‍زدایی از مسیر رشد فناوریهای حیاتی، تأکید امریکا بر استانداردسازی‍های بینالمللی و بازنگری رژیم‍های صادرات فناوریهای نوظهور.
در ادامه دکتر محمدرضا کریمی قهرودی، عضو هیئت علمی دانشگاه و پژوهشگاه عالی دفاع ملی و تحقیقات راهبردی، سخنرانی خود را با عنوان «بررسی اسناد راهبردی علم اطلاعات کوانتومی ایالات متحده» ارائه کردند.
مهمترین محورهای بررسی شده در این سند عبارتند از: مقدمه‌ای بر کاربردهای علم اطلاعات کوانتومی، نهادهای حاکمیتی علم و فناوری کوانتوم در آمریکا، اسناد راهبردی و کلان ملی مرتبط با کوانتوم، قانون ابتکارات ملی در زمینه کوانتوم، بررسی اسناد راهبردی و ملی حوزه کوانتومی، مسیر تحقق ابتکار ملی کوانتوم ۲۰۲۲-۲۰۱۷ ، زیست‌بوم توسعه علم و فناوری کوانتوم در آمریکا، دلالتها- یافته‌ها-درس‌ها و آموزه‌های حاصل از بررسی این سند برای ایران. توصیههای بیان شده برای ایران را آقای دکتر کریمی چنین برشمردند: لزوم داشتن نهاد متمرکز هماهنگ کننده و نقطه تماس واحد در سطح حاکمیت، تقسیم کار ملی بین دستگاه‌های اجرایی و زارتخانه‌ها با اعتبارات و برنامه مشخص، توجه به مفهوم برنامه پژوهشی دستگاه‌های اجرایی، رشد نمایی علم و فناوری در قرن ۲۱ و لزوم تعیین منطق مواجهه کشور، توجه به هزینه بالا و ریسک‌های برنامه توسعه فناوریهای کوانتوم، توجه به زمان طولانی بیش از ده سال برای توسعه و اکتساب فناوریهای کوانتوم، تنوع حوزههای کوانتوم و تعیین اولویت سرمایهگذاری کشور در این حوزه(در چه حوزه‌هایی مصرف کننده و وارد کننده باشیم؟ در چه حوزه هایی دنباله‌رو؟)، لزوم تعیین رویکرد توسعه فناوری و تعیین میزان مداخله دولت در توسعه فناوری، لزوم توجه به سرمایهگذاری مشترک در اکتساب فناوری کوانتوم، توجه و تمرکز بر حوزههای زیر ساختی و توانمندساز توسعه فناوری، تعیین کمیته مشورتی ملی توسط رییس جمهور شامل ذینفعان مطابق قانون ملی، تدوین طرح راهبرد ملی توسعه نیروی انسانی کوانتوم ، توجه به حوزه امنیت ملی و تدوین یاداشت سیاست امنیت ملی، همکاری بخش ملی و دفاعی در توسعه فناوری کوانتوم، تمایز سرمایهگذاری حوزه کوانتوم به ۴ دسته علمی و ۳ دسته فناوری توانمندساز
تعیین شش حوزه سیاستی(علم، نیروی انسانی، صنعت، زیرساخت، امنیت اقتصادی و همکاریهای بینالمللی)، تعیین سه حوزه کلی سیاستی (ارتقای علمی، ارتقای رقابت، توانمندسازی نیروی انسانی)، تمرکز سند راهبردی بر حل چالشهای بزرگ که مرزهای علم و فناوری را جابجا می‌کند، لزوم رصد مستمر حوزه کوانتوم و تعیین تهدیدات رایانه‌های کوانتومی برای کشور و توجه به آسیب‌های احتمالی برنامه توسعه کشورهای رقیب و تهدید.
دکتر محمد حسینی مقدم، عضو هیئت علمی پژوهشگاه مطالعات فرهنگی، اجتماعی و تمدنی، سخنرانی خود را با عنوان «راهبرد ملی کشور امریکا در هوش مصنوعی» ارائه کردند. ایشان ضمن بررسی تاریخچه تدوین سند راهبرد ملی هوش مصنوعی امریکا اشاره کردند انتشار مستندات اولیه این کشور در دوره ریاست جمهوری اوباما در سال ۲۰۱۶ زمینه‍ساز شکلگیری روند تهیه اسناد ملی هوش مصنوعی در سایر کشورها شد. از این منظر برنامههای سیاستگذاری علم و فناوری در امریکا الهام‍بخش بسیاری از کشورها در سراسر جهان است؛ چشم اندازپردازی، آینده‍اندیشی و تصویرپردازی از آینده در این سند مهم است.
مهمترین محورهای بررسی شده در این سند عبارتند از: مقدمه‌ای بر کاربردهای علم اطلاعات کوانتومی، نهادهای حاکمیتی علم و فناوری کوانتوم در آمریکا، اسناد راهبردی و کلان ملی مرتبط با کوانتوم، قانون ابتکارات ملی در زمینه کوانتوم، بررسی اسناد راهبردی و ملی حوزه کوانتومی، مسیر تحقق ابتکار ملی کوانتوم ۲۰۲۲-۲۰۱۷ ، زیست‌بوم توسعه علم و فناوری کوانتوم در آمریکا، دلالتها- یافته‌ها-درس‌ها و آموزه‌های حاصل از بررسی این سند برای ایران. توصیههای بیان شده برای ایران را آقای دکتر کریمی چنین برشمردند: لزوم داشتن نهاد متمرکز هماهنگ کننده و نقطه تماس واحد در سطح حاکمیت، تقسیم کار ملی بین دستگاه‌های اجرایی و زارتخانه‌ها با اعتبارات و برنامه مشخص، توجه به مفهوم برنامه پژوهشی دستگاه‌های اجرایی، رشد نمایی علم و فناوری در قرن ۲۱ و لزوم تعیین منطق مواجهه کشور، توجه به هزینه بالا و ریسک‌های برنامه توسعه فناوریهای کوانتوم، توجه به زمان طولانی بیش از ده سال برای توسعه و اکتساب فناوریهای کوانتوم، تنوع حوزههای کوانتوم و تعیین اولویت سرمایهگذاری کشور در این حوزه(در چه حوزه‌هایی مصرف کننده و وارد کننده باشیم؟ در چه حوزه هایی دنباله‌رو؟)، لزوم تعیین رویکرد توسعه فناوری و تعیین میزان مداخله دولت در توسعه فناوری، لزوم توجه به سرمایهگذاری مشترک در اکتساب فناوری کوانتوم، توجه و تمرکز بر حوزههای زیر ساختی و توانمندساز توسعه فناوری، تعیین کمیته مشورتی ملی توسط رییس جمهور شامل ذینفعان مطابق قانون ملی، تدوین طرح راهبرد ملی توسعه نیروی انسانی کوانتوم ، توجه به حوزه امنیت ملی و تدوین یاداشت سیاست امنیت ملی، همکاری بخش ملی و دفاعی در توسعه فناوری کوانتوم، تمایز سرمایهگذاری حوزه کوانتوم به ۴ دسته علمی و ۳ دسته فناوری توانمندساز
تعیین شش حوزه سیاستی(علم، نیروی انسانی، صنعت، زیرساخت، امنیت اقتصادی و همکاریهای بینالمللی)، تعیین سه حوزه کلی سیاستی (ارتقای علمی، ارتقای رقابت، توانمندسازی نیروی انسانی)، تمرکز سند راهبردی بر حل چالشهای بزرگ که مرزهای علم و فناوری را جابجا می‌کند، لزوم رصد مستمر حوزه کوانتوم و تعیین تهدیدات رایانه‌های کوانتومی برای کشور و توجه به آسیب‌های احتمالی برنامه توسعه کشورهای رقیب و تهدید.
دکتر محمد حسینی مقدم، عضو هیئت علمی پژوهشگاه مطالعات فرهنگی، اجتماعی و تمدنی، سخنرانی خود را با عنوان «راهبرد ملی کشور امریکا در هوش مصنوعی» ارائه کردند. ایشان ضمن بررسی تاریخچه تدوین سند راهبرد ملی هوش مصنوعی امریکا اشاره کردند انتشار مستندات اولیه این کشور در دوره ریاست جمهوری اوباما در سال ۲۰۱۶ زمینه‍ساز شکلگیری روند تهیه اسناد ملی هوش مصنوعی در سایر کشورها شد. از این منظر برنامههای سیاستگذاری علم و فناوری در امریکا الهام‍بخش بسیاری از کشورها در سراسر جهان است؛ چشم اندازپردازی، آینده‍اندیشی و تصویرپردازی از آینده در این سند مهم است.
دکتر حسینی مقدم در ادامه گفت رؤیای دستیابی به قدرت برتر جهانی نه تنها در هوش مصنوعی بلکه در بسیاری از حوزهها به شکل اساسی مورد توجه خبرگان، متخصصان و سیاستگذاران کشور امریکا است به شکلی که هژمون شدن در فناوری به اندازه‍ای نزد امریکاییان فراگیر شده که نوعی ناسیونالیسم فناورانه را نشان می دهد.
ایشان خلاصه سند راهبرد هوش مصنوعی کشور امریکا را در قالب شکل زیر نشان و توضیح دادند:
ایشان خلاصه سند راهبرد هوش مصنوعی کشور امریکا را در قالب شکل زیر نشان و توضیح دادند:
به زعم ایشان نکته آموزنده از بررسی تجربه امریکا مورد توجه سنت کاخ سفید برای تهیه اسنادی از این قبیل سند ملی هوش مصنوعی است. برگزاری چندین همایش، نشست تخصصی و میزگرد با حضور بیش از ۴۰۰ نفر از متخصصان امریکایی از بخش‍های دولتی، دانشگاهی، خصوصی و بینالمللی با هدف طراحی اکوسیستم مناسب برای تحقیق و توسعه، رفع موانع پیش رو، تربیت نیروی انسانی ماهر و تعیین استانداردهای فنی و بینالمللی در هوش مصنوعی از مهمترین دستاوردهای کشور امریکا برای تهیه این سند است. اشان اشاره کردند حضور فردی به نام اریک اشمیت، مدیرعامل سابق گوگل و تحصیل کرده دکتری تخصصی در هوش مصنوعی در دانشگاه برکلی، حکایت از آن دارد که این موضوع توسط افرادی هدایت و رهبری میشود که شناخت تخصصی، عملی، اجرایی و مبتنی بر فهم نیازهای بخش کسب و کار از موضوع هوش مصنوعی دارند.
تقسیم کار ملی در امریکا برای تعیین مسوولیت هر یک از نهادها از دیگر موضوعات مطرح ذیل سخنرانی آقای دکتر حسینی مقدم بود. ایشان در این خصوص بیان کردند که بنیاد ملی علوم مسوولیت هدایت و تأمین مالی پژوهشهای بلندمدت در AIرا برعهده دارد، دارپا(سازمان تحقیقات پیشرفته دفاعی) موظف به سرمایهگذاری در R&D هوش مصنوعی برای حفظ پیشتازی امریکا شده است، وزارت دفاع مسوول کاربردی‌سازی تحقیقات هوش مصنوعی شده است، وزارت انرژی عهده‍دار توسعه محاسبات با کارایی بالا (High Performance Computation-HPC) است، مؤسسه ملی بهداشت موظف شده از AI برای ارتقای خدمات بهداشت، درمان و علوم پزشکی امریکا استفاده کند و مؤسسه ملی استاندارد موظف به تعیین استانداردهای بینالمللی شده تا بتواند مبنای شکل‍دهی به کنوانسیون‍ها، پروتکل‍ها و معاهدات بینالمللی در هوش مصنوعی به رهبری امریکا باشد.
در توسعه زیرساخت داده در امریکا بیان شد استفاده از دادهها به عنوان یک دارایی استراتژیک مورد توجه قرار گرفته است به شکلی همه دستگاه‍ها داده‍های باکیفیت، قابلیت استفاده و با دسترسی مناسب را توسعه دهند. تاسیس شورای حریم خصوصی فدرال با توجه به نگرانی‌های امنیتی ناشی از دسترسی به دادهها به منظور حفظ اعتماد شهروندان و دولتمردان به هوش مصنوعی صورت گرفته است.
توصیه‍هایی که آقای دکتر حسینی مقدم مطرح کردند عبارتند بودند از: لزوم داشتن تصویر و روایتی کلان درباره توسعه هوش مصنوعی در کشور که نیازمند اهتمام متخصصان آیندهپژوهی است تا این موضوع محقق شود، افزایش مشارکت‌پذیری در سیاستگذاری هوش مصنوعی که تضمین‍کننده چگونگی دستیابی به رؤیای تصویرپردازی شده است، رفع موانع داده‌مداری که یکی از ارکان و ستون‍های اصلی گام برداشتن در مسیر بهره‍مندی از هوش مصنوعی است به شکلی که تا زمانی که موضوع تهیه اطلاعات از امور(Informatization) و دیجیتال‍سازی آنها(Digitalization) صورت نگیرد گام برداشتن در مسیر هوشمندسازی(Intelligization) معنادار نخواهد بود.
توجه به اخلاق، حریم خصوصی و اعتماد عمومی از دیگر موضوعاتی است که به نظر ایشان نقش حیاتی و تعیین کننده‍ای در دستیابی به آینده مطلوب کشور در حوزه سیاستگذاری هوش مصنوعی دارد. یکی از توصیههای کلیدی به نهادهای علمی و سیاستگذار در حوزه علم و فناوری تلاش برای گسترش آگاهی عمومی از تحولات هوش مصنوعی است به شکلی که افراد جامعه بتوانند همزمان از مخاطرات و فرصت های این فناوری آگاه باشند و به شکلی هوشمندانه و آینده‍نگر برای دستیابی به وضعیت‍های اطمینان بخش در آینده برنامهریزی کنند. از این رو تربیت نیروی انسانی و افراد جامعه برای حضور در موقعیت‍هایی که اساسا مبتنی بر الگوریتم، کلان‍داده‍ها و سامانه‍های هوش مصنوعی است یک الزام ملی است و در پایان از آنجا که دسترسی پیدا کردن به زیرساختهای نرم‍افزاری، سخت‍افزاری، مالی و دادهای نقش مهمی در پیشرفت در هوش مصنوعی دارد و از آجا که سرمنشا بسیاری از این زیرساختها در عرصه بینالمللی است از این رو گسترش همکاریهای بینالمللی و بهره‍مندی از دیپلماسی علم و فناوری برای رونق بخشیدن به آهنگ توسعه هوش مصنوعی در کشور الزامی است.
سخنران پایانی این نشست دکتر محسن کشاورز، عضو هیئت علمی موسسه مطالعات و پژوهشهای بازرگانی، بودند که سخنرانی خود را با عنوان «سند ملی مردمی‌سازی و تقویت زیست‌بوم نوآوری در هوش مصنوعی» ارائه کردند.
مهمترین نکاتی که ذیل سخنرانی ایشان مطرح شد عبارتند از: نقشه دانشی وضعیت حال و آینده هوش مصنوعی، منبع ملی تحقیقات هوش مصنوعی(National AI Research Resource (NAIRR))، فرصت های حیاتی برای تقویت اکوسیستم تحقیق و توسعه هوش مصنوعی ایالات متحده. ایشان در توضیح سند مذکور بیان کردند: NAIRR با چهار هدف قابل اندازه‌گیری است: (۱) تحریک نوآوری، (۲) افزایش تنوع استعدادها، (۳)بهبود ظرفیت، و (۴) پیشرفت هوش مصنوعی قابل اعتماد. آقای دکتر کشاورز در توصیف اداره و حکمرانی NAIRR بیان کردند این منبع از مدل سرپرستی تعاونی پیروی می کند، به موجب آن یک آژانس فدرال واحد به عنوان مرکز اداری عملیات NAIRR عمل می‌کند و یک کمیته راهبری متشکل از مدیران آژانس‌های فدرال دارای سهام در تحقیقات هوش مصنوعی، جهت‌گیری استراتژیکNAIRR را هدایت می‌کند.
در توصیف راهبردهایی که NAIRR برای پیشبرد تحقیق و توسعه هوش مصنوعی در کشور امریکا دنبال می کند در ادامه ایشان چند راهبرد این سند را بیان کردند که عبارتند از: NAIRR باید دسترسی به ترکیبی از منابع محاسباتی و دادهای، بسترهای آزمایشی، نرم‌افزارها و ابزارهای آزمایشی و خدمات پشتیبانی کاربر را از طریق یک پورتال یکپارچه فراهم کند. NAIRR باید به طور گسترده برای طیف وسیعی از کاربران قابل دسترسی باشد و بستری را فراهم کند که بتوان از آن برای فعالیت‌های آموزشی و جامعه‌سازی استفاده کرد تا موانع مشارکت در اکوسیستم تحقیقاتی هوش مصنوعی را کاهش داده و تنوع محققان هوش مصنوعی را افزایش دهد. پورتال دسترسی NAIRR و وب‌سایت عمومی باید کاتالوگ‌ها و ابزارهای جستجو و کشف را برای تسهیل دسترسی به دادهها، بسترهای آزمایشی، و منابع آموزشی و آموزشی در سطوح مختلف ارائه دهند.) NAIRR باید از طریق طراحی و اجرای فرآیندهای حاکمیتی خود، استانداردی را برای تحقیقات هوش مصنوعی مسئول تعیین می کند. . NAIRR باید پادمان های سیستم system safeguards را مطابق با دستورالعمل های تعیین شده اجرا کند. به منظور دستیابی به چشم انداز و اهداف خود، گروه ویژه بودجه NAIRR را ۲.۶ میلیارد دلار در یک دوره شش ساله اولیه برآورد می‌کند.
فرصت‌ها و چالشهای شناسایی شده در نشست:
در این نشست تحلیل بیش از چهل سند مرتبط با راهبردهای ملی کشور امریکا در حوزه علم و فناوری امکان مناسبی برای آگاهی‍بخشی و ترویج موضوعات مرتبط با علوم و فناوریهای نوظهور و آینده نزد اعضای اجتماعات علمی کشور و نیز متخصصان و علاقه‍مندان به حوزه آیندهپژوهی را فراهم ساخت. سخنرانان این نشست آخرین تحولات علم و فناوری در افق‌های زمانی کوتاه مدت، میان مدت و بلند مدت کشور امریکا را بررسی کردند.
یکی از فرصت‍های حاصل از این آگاهی‍بخشی مهیا شدن امکان مناسب برای تعریف و اجرای برنامههای پژوهشی و آموزشی نوین است به شکلی که سیاستگذاران، سیاست‍پژوهان و پژوهشگران علاقه‌مند می‍توانند موضوعات مطرح شده را به شکل عمیق‌تر و متناسب با نیازمندی‌های اکنون و آینده ایران بررسی و کنکاش کنند.
نتایج حاصل از بررسی اسناد گفته شده همچنین سرفصل‌های مناسبی برای تعریف برنامههای دانش‌افزایی و مهارت‌افزایی برای آیندهپژوهی تحولات علم و فناوری با رویکرد سیاستگذاری علم و فناوری به دست می‍دهد. این هدف از طریق تحلیل نظام آیندهپژوهی حاکم بر اسناد یادشده برحسب تعیین فرایندها، ساختارها، کارگزاران، شیوه تخصیص منابع، چگونگی مشارکت دادن منابع انسانی از بخش‍های مختلف دولتی، دانشگاهی، خصوصی و بینالمللی دست یافتنی است.
یکی از مهمترین چالشهای مطرح شده لزوم دستیابی به فناوریهای نرم تهیه و تدوین اسناد راهبردی در حوزه علم و فناوری اعلام شد به شکلی که تمامی حلقه‍های زنجیره ایده‍پردازی، تهیه، اجرا، نظارت و بازخورد را بتوان در اسناد راهبردی علم و فناوری درنظر گرفت. اهمیت توجه به نظام تحقیق و توسعه، رقابت فناوری، اولویت های تامین مالی، جذب و حفظ استعدادهای در چرخه خدمت به کشور، چالش‍ها و ملاحظات اخلاقی و نیز همکاریهای علمی بینالمللی از دیگر موضوعاتی بود که به عنوان چالشهای کشور در این نشست مورد توجه قرار گرفت.
توصیههای کلیدی نشست:
سخنرانان و شرکت کنندگان برای رسیدگی به چالشهای شناسایی شده و استفاده از فرصت‍های پیش رو توصیههای کلیدی را مطرح کردند که مهمترین آنها عبارتند از:
مهمترین نکاتی که ذیل سخنرانی ایشان مطرح شد عبارتند از: نقشه دانشی وضعیت حال و آینده هوش مصنوعی، منبع ملی تحقیقات هوش مصنوعی(National AI Research Resource (NAIRR))، فرصت های حیاتی برای تقویت اکوسیستم تحقیق و توسعه هوش مصنوعی ایالات متحده. ایشان در توضیح سند مذکور بیان کردند: NAIRR با چهار هدف قابل اندازه‌گیری است: (۱) تحریک نوآوری، (۲) افزایش تنوع استعدادها، (۳)بهبود ظرفیت، و (۴) پیشرفت هوش مصنوعی قابل اعتماد. آقای دکتر کشاورز در توصیف اداره و حکمرانی NAIRR بیان کردند این منبع از مدل سرپرستی تعاونی پیروی می کند، به موجب آن یک آژانس فدرال واحد به عنوان مرکز اداری عملیات NAIRR عمل می‌کند و یک کمیته راهبری متشکل از مدیران آژانس‌های فدرال دارای سهام در تحقیقات هوش مصنوعی، جهت‌گیری استراتژیکNAIRR را هدایت می‌کند.
در توصیف راهبردهایی که NAIRR برای پیشبرد تحقیق و توسعه هوش مصنوعی در کشور امریکا دنبال می کند در ادامه ایشان چند راهبرد این سند را بیان کردند که عبارتند از: NAIRR باید دسترسی به ترکیبی از منابع محاسباتی و دادهای، بسترهای آزمایشی، نرم‌افزارها و ابزارهای آزمایشی و خدمات پشتیبانی کاربر را از طریق یک پورتال یکپارچه فراهم کند. NAIRR باید به طور گسترده برای طیف وسیعی از کاربران قابل دسترسی باشد و بستری را فراهم کند که بتوان از آن برای فعالیت‌های آموزشی و جامعه‌سازی استفاده کرد تا موانع مشارکت در اکوسیستم تحقیقاتی هوش مصنوعی را کاهش داده و تنوع محققان هوش مصنوعی را افزایش دهد. پورتال دسترسی NAIRR و وب‌سایت عمومی باید کاتالوگ‌ها و ابزارهای جستجو و کشف را برای تسهیل دسترسی به دادهها، بسترهای آزمایشی، و منابع آموزشی و آموزشی در سطوح مختلف ارائه دهند.) NAIRR باید از طریق طراحی و اجرای فرآیندهای حاکمیتی خود، استانداردی را برای تحقیقات هوش مصنوعی مسئول تعیین می کند. . NAIRR باید پادمان های سیستم system safeguards را مطابق با دستورالعمل های تعیین شده اجرا کند. به منظور دستیابی به چشم انداز و اهداف خود، گروه ویژه بودجه NAIRR را ۲.۶ میلیارد دلار در یک دوره شش ساله اولیه برآورد می‌کند.
فرصت‌ها و چالشهای شناسایی شده در نشست:
در این نشست تحلیل بیش از چهل سند مرتبط با راهبردهای ملی کشور امریکا در حوزه علم و فناوری امکان مناسبی برای آگاهی‍بخشی و ترویج موضوعات مرتبط با علوم و فناوریهای نوظهور و آینده نزد اعضای اجتماعات علمی کشور و نیز متخصصان و علاقه‍مندان به حوزه آیندهپژوهی را فراهم ساخت. سخنرانان این نشست آخرین تحولات علم و فناوری در افق‌های زمانی کوتاه مدت، میان مدت و بلند مدت کشور امریکا را بررسی کردند.
یکی از فرصت‍های حاصل از این آگاهی‍بخشی مهیا شدن امکان مناسب برای تعریف و اجرای برنامههای پژوهشی و آموزشی نوین است به شکلی که سیاستگذاران، سیاست‍پژوهان و پژوهشگران علاقه‌مند می‍توانند موضوعات مطرح شده را به شکل عمیق‌تر و متناسب با نیازمندی‌های اکنون و آینده ایران بررسی و کنکاش کنند.
نتایج حاصل از بررسی اسناد گفته شده همچنین سرفصل‌های مناسبی برای تعریف برنامههای دانش‌افزایی و مهارت‌افزایی برای آیندهپژوهی تحولات علم و فناوری با رویکرد سیاستگذاری علم و فناوری به دست می‍دهد. این هدف از طریق تحلیل نظام آیندهپژوهی حاکم بر اسناد یادشده برحسب تعیین فرایندها، ساختارها، کارگزاران، شیوه تخصیص منابع، چگونگی مشارکت دادن منابع انسانی از بخش‍های مختلف دولتی، دانشگاهی، خصوصی و بینالمللی دست یافتنی است.
یکی از مهمترین چالشهای مطرح شده لزوم دستیابی به فناوریهای نرم تهیه و تدوین اسناد راهبردی در حوزه علم و فناوری اعلام شد به شکلی که تمامی حلقه‍های زنجیره ایده‍پردازی، تهیه، اجرا، نظارت و بازخورد را بتوان در اسناد راهبردی علم و فناوری درنظر گرفت. اهمیت توجه به نظام تحقیق و توسعه، رقابت فناوری، اولویت های تامین مالی، جذب و حفظ استعدادهای در چرخه خدمت به کشور، چالش‍ها و ملاحظات اخلاقی و نیز همکاریهای علمی بینالمللی از دیگر موضوعاتی بود که به عنوان چالشهای کشور در این نشست مورد توجه قرار گرفت.
توصیههای کلیدی نشست:
سخنرانان و شرکت کنندگان برای رسیدگی به چالشهای شناسایی شده و استفاده از فرصت‍های پیش رو توصیههای کلیدی را مطرح کردند که مهمترین آنها عبارتند از:
- لزوم داشتن تصویر، روایت و کلان‍نمایی درباره آینده توسعه علوم و فناوریهای نوین در کشور
- افزایش مشارکت‌پذیری ذینفعان در فرایند سیاستگذاری علم و فناوری مطابق الگوی زنجیره ارزش در علم و فناوری
- لزوم داشتن نهاد متمرکز هماهنگ کننده و نقطه تماس واحد در سطح حاکمیت
- تقسیم کار ملی بین دستگاه‌های اجرایی و زارتخانه‌ها با اعتبارات و برنامه مشخص
- توجه به مفهوم برنامه پژوهشی دستگاه‌های اجرایی
- رشد نمایی علم و فناوری در قرن ۲۱ و لزوم تعیین منطق مواجهه کشور با این تحولات
- توجه به هزینه‍های بالا و مخاطرات توسعه فناوریهای نوین از قبیل هوش مصنوعی و کوانتوم در کشور
- لزوم توجه به زمان طولانی بیش از ده سال برای توسعه و اکتساب فناوریهای نوین از قبیل هوش مصنوعی و کوانتوم
- تنوع حوزههای علوم و فناوریهای نوین و لزوم تعیین اولویت سرمایهگذاری کشور در این حوزه(در کدام حوزهها مصرف کننده و در کدام یک وارد کننده باشیم؟ در کدام حوزه ها دنباله‌رو؟)
- لزوم تعیین رویکرد توسعه فناوری و تعیین میزان مداخله دولت در توسعه فناوری
- لزوم توجه به سرمایهگذاری مشترک در اکتساب فناوریهای نوین
- توجه و تمرکز بر حوزههای زیر ساختی و توانمندساز توسعه فناوری
- توجه به حوزه امنیت ملی و تدوین یاداشت سیاست امنیت ملی
- توجه همزمان به شش حوزه سیاستی(علم، نیروی انسانی، صنعت، زیرساخت، امنیت اقتصادی و همکاریهای بینالمللی) در پشرفت علوم و فناوریهای نوین درکشور
- توجه همزمان به سه حوزه کلی سیاستی(ارتقای علمی، ارتقای رقابت، توانمندسازی نیروی انسانی)
- تمرکز اسناد راهبردی علم و فناوری کشور بر حل چالشهای بزرگ کشور
- لزوم رصد مستمر علوم و فناوریهای نوین و تعیین تهدیدات آنها برای کشور
- رفع موانع داده‌مداری
- توجه به اخلاق، حریم خصوصی و اعتماد عمومی
- گسترش آگاهی عمومی از تحولات مرتبط با فناوریهای نوین
دفعات مشاهده: 149 بار |
دفعات چاپ: 13 بار |
دفعات ارسال به دیگران: 0 بار |
0 نظر
آخرین مطالب سایت