معرفی و نقد کتاب

دانشگاه امروزی در اثر چرخش‌های فرهنگی، اجتماعی و فناوری‌ در عصر حاضر دستخوش تغییراتی شده و این تغییرات موجب ظهور مفاهیم تازه‌‎ای در مطالعات آموزش‌ عالی، علم و فناوری گردیده است. در این بستر جهانی، در سال‌های اخیر مطالعات فرهنگی و اجتماعی آموزش‌ عالی، علم و فناوری نه تنها مورد توجه واقع شده بلکه در…

کتاب مرور نظام مند مسائل اجتماعی زندگی دانشجویی توسط آمنه صدیقیان بیدگلی عضو هیئت علمی پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و مجتبی لشگری دانش آموخته رشته جامعه شناسی از دانشگاه تهران، به رشته تحریر در آمده است. این کتاب در سال ۱۳۹۶ توسط نشر پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی منتشر…

از مهمترین کارکردهای دانشگاه تولید علم است. در این میان اساتید، نقش برجسته و مهمی در انتقال و تولید علم ایفا می­کنند. آنها وظیفه دارند که نه تنها به انتقال علم بلکه به پرورش دانشجویان که امری فراتر از انتقال علم است بپردازند. توجه به نقش بسزای استاد در سنت آموزشی اسلامی امری روشن و آشکار است بگونه­ای که مهم تر از گذراندن درس و خواندن کتاب، اینکه دانشجو و متعلم، آن درس و کتاب را با کدام استاد گذرانده، ملاک سنجش میزان علم آموزی و حتی افتخار به آن قرار می­گرفته است.

توسعه به امری محتوم برای کشورها در جهان امروز در آمده است بگونه‌ای که یکی از ملاکها و معیارها برای تقسیم بندی کشورها بر اساس این مفهوم شکل گرفته و کشورها به توسعه یافته و درحال توسعه تقسیم بندی می‌شوند. از سوی دیگر می‌دانیم هیچ پدیده‌ای فارغ از تبعات خواسته و ناخواسته نمی‌باشد به همین خاطر، توسعه و تبعات آن نیز مد نظر اندیشمندان قرار گرفته و در خصوص پیش‌بینی و کاهش تبعات ناخواسته آن، بخصوص اینکه این پدیده برای کشورهای غیرغربی امری بیرونی و غیر محلی محسوب می‌شود، به چاره‌اندیشی افتاده‌اند.

 دانشگاه به عنوان یکی از مهترین نهادهای امروزی، نقش غیر قابل انکاری در پرورش و رشد شهروندان جامعه و نیروهای مولد دارد. در این میان مسائل و مشکلات دانشجویان به عنوان مهترین قشر جامعه که نقش بسزایی در پیشرفت و توسعه ایفا می­کنند باید مورد توجه جدی سیاست­گذاران و کارگزاران نهاد دانشگاه قرار گیرد. بیگانگی دانشگاهی و تحصیلی از جمله این آسیبها و مشکلات است. «برخی تحقیقات در ایران نشان میدهد که این نوع از بیگانگی نه تنها در میان دانشجویان بلکه در حتی در میان دانشمندان نخبه نیز ریشه دوانیده و باعث کاهش کارایی آنها شده است».

داستان ورود دانشگاه به ایران و تأسیس آن و فراز و نشیب‌هایی که در طول تاریخ کوتاه از منظرهای مهم فهم مشکلات و مسایل آن است. فهم چیستی و ماهیت این نهاد مدرن، دانشگاه، مقدمه‌ای اساسی برای فهم و درک مسایل و مشکلات آن است. این نهاد تاریخی جهانی دارد و سابقه‌ای ایرانی. کتاب «دانشگاه؛ تأملات نظری و تجربه ایرانی» مجموعه‌ای از مقالات است که در دو بخش «مفهوم و کارکرد دانشگاه» و «دانشگاه در ایران» گردآوری شده است؛ بخش نخست پنج مقاله و بخش دوم نه مقاله دارد.

«هاروارد به دانشجویان درس می‌دهد ولی آن‌ها را خردمند بار نمی‌آورد. یک دانشگاه خوب همچون پدر و مادر خوب باید به دانشجویانش کمک کند تا پیچیدگی‌های شرایط زندگی انسانی، یا دست‌کم آنچه را افراد با درک و فهم معقول و متداول درباره مشکلات تجربه کرده‌اند، درک کنند. دانشگاه خوب دانشجویانش را به طرح پرسش‌هایی تشویق می‌کند که هم مهم است و هم دردسرساز.»

انباشت و فروانی کتاب‌ها و تحقیقات، توجه به تفسیر،  ضرورت فهم کلیت و پرهیز از تخصص‌گرایی افراطی از عواملی بودند که توجه به تعاملات میان‌ رشته‌های دانشگاهی و پدید آمدن میان‌رشتگی را منجر شدند. با تأسیس دارالفنوان مفهوم رشته به معنای «کوچکترین واحد سازمانی دانشگاهی» در ایران پدید آمده است. اگر چه رشته‌های دانشگاهی در ایران حال و روز خوشی ندارد  و دارای مشکلات فراونی هستند.

«این نظریه راه های بدیلی درباره نحوه اندیشیدن در جهان هستی و کاوش در آن را پیش روی ما قرار می دهد.» کتاب نظریه پیچیدگی و فلسفه تعلیم و تربیت متشکل از پانزده مقاله و پیشگفتار از صاحب‌نظران بین‌المللی که به موضوع نظریه پیچیدگی پرداخته‌اند که در کتاب با عنوان Complexity Theory and the Philosophy…

زندگی دانشجویی سرشار از تجربه‌های فراوان و ارزشمند است. این تجربه‌ها در خلال زیر سیستم‌هایی در دانشگاه شکل گرفته و سلوک دانشجوی را سامان می‌دهد که یکی از آنها تشکل‌های دانشجویی است. این تشکل‌ها نهادی مهم و موثر در زندگی دانشگاهی و دانشجویی هستند که نمی‌توان بدون توجه و درک آنها به فهم درستی از دانشگاه و دانشجو دست یازید. مطالعه و بررسی این تشکل‌ها از جنبه‌های مختلفی قابل بررسی است که متولیان امر دانشگاه و آموزش عالی در ایران باید بدان توجه ویژه نمایند.